برنامه 12 قدم چیست؟

برنامه 12 قدم چیست؟

برنامه های 12 قدمی مجموعه ای از اصول هستند که  اقدامات لازم برای بهبودی از اعتیاد به مواد مخدر، اجبار به مصرف، و اعتیادهای رفتاری را در اختیار ما قرار می دهد. برنامه های 12 قدمی معالجۀ پزشکی نیست بلکه بهبودی از این طریق بر اساس تجربیات افرادی است که مبتلا به بیماری اعتیاد بوده و موفق به یافتن راه حلی در جهت بهبودی شده اند. 

برنامۀ 12 قدم  ابتدا در سال ۱۹۳۹ میلادی برابر با ۱۳۱۸ خورشیدی تحت عنوان کتاب الکلی های گمنام (که به نام کتاب بزرگ نیز شناخته می شود)  برای بهبودی الکلی های گمنام ارائه داده شد. پس از مدتی انجمن های 12 قدمی  دیگری که امروزه با عنوان انجمن های گمنام از آنها یاد می شود نیز برای بهبودی از انواع اعتیاد ها  بوجود آمدند. بسیاری از معتادان برای بهبودی از انواع اعتیاد ها از جمله اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، اعتیاد به قمار، اعتیاد به غذا و اعتیاد به سکس از این برنامه ها استفاده می کنند. بیش از ۲۰۰ عدد از این نوع انجمنها در گوشه و کنار جهان وجود دارند که با استفاده از برنامه های 12 قدم، برای بهبودی میلیون ها نفر از اعضایشان در تلاش هستند. معتادانی که به جای مشروبات الکلی به مواد مخدر معتاد بودند انجمن معتادان گمنام را تشکیل دادند. انجمن های دیگری نیز در زمینه اعتیاد به سایر انواع مواد مخدر از جمله کوکائینی های گمنام ،  شیشه ای های گمنام و ماریجوانایی های گنام  و همچنین در زمینه اعتیادهای رفتاری در انجمن هایی چون قماربازان گمنام، پرخوران گمنام ، معتادان جنسی  گمنام،  هم وابسته های گمنام و سر انجام معتادان کار گمنام فعالیت می کنند. انجمن های دیگر نیز برای ارائه حمایت و رهنمودهای لازم  به خانواده هایی  که عزیزانشان به مواد مخدر یا مشروبات الکلی معتاد هستند تشکیل شده است که مهمترین آن ها خانواده های الکلی های گمنام و خانواده های معتادان گمنام می باشند.

برنامۀ 12 قدم برای فراهم کردن امکان بهبودی معتادان دستورالعمل های دقیق و مرحله به مرحله ای برای بهبودی از اعتیاد و تداوم پاک ماندن روزانه و بهبودی ارائه می دهد. از این قدم ها می توان به عنوان طرحی برای زندگی استفاده کرد؛ چون این قدم ها چگونگی از نو ساختن زندگی را  که بر اثر اعتیاد  عذاب آور شده است به ما یاد می دهند و امکان زندگی سالم و سرشار از آرامش و آسایش را فراهم می آورند. برنامه های 12 قدم در اصل برای تغییر دادن زندگی، طرز فکر، و رفتار ما طراحی شده اند چون در حقیقت این جنبه های عاطفی و شخصی زندگی است که منجر به معتاد شدن ما شده است.

انجمن روان پزشکان آمریکا  کارکرد 12 قدم را چنین خلاصه کرده :

    – اقرار به اینکه یک معتاد  توانایی کنترل مصرف مواد مخدر و اعتیادش را ندارد

  – باور داشتن به اینکه تنها یک نیروی برتر می تواند توانایی لازم برای قطع مصرف مواد را به معتاد ارائه دهد

    – مرور کردن خطاهای گذشته به کمک یک راهنما یا یک عضو با تجربه انجمن های گمنام

    – جبران کردن خسارت خطاهای گذشته

    – یادگیری  روش  زندگی جدید با استفاده از الگوهای رفتاری جدید از قبیل برنامه های 12 قدمی

    – کمک به معتادان درعذاب دیگری که از همان اعتیاد و اجبار به مصرف در عذاب هستند

دیدگاه برنامه های 12 قدم به اعتیاد

برنامه های 12 قدمی اعتیاد را به عنوان یک بیماری می شناسند.  تأکید این برنامه ها بر روی تأثیرات بیماری اعتیاد بر جسم و روح اشخاصی می باشد که این بیماری در آنها توسعه یافته است، نه نوع مادۀ مصرفی و یا رفتار ویرانگری که فرد به آن معتاد شده است.  زمانی که ما از اعتیاد رنج می بریم، به احتمال زیاد ترکیبات مختلفی ازمواد مخدر را استفاده کرده و همچنین رفتارها و عادات  ویرانگر را از خود نشان می دهیم. برای مثال  ممکن است هروئین مصرف کنیم  تا  نشئه  شویم، قرص بخوریم تا بتوانیم بخوابیم، الکل مصرف کنیم تا آرامش پیدا کنیم و غذا بخوریم تا احساس کرختی  کنیم.به این ترتیب هریک از مواد یا رفتارهای  اعتیادآور به ما برای برطرف ساختن بخشی از مشکل خود که بدن ما بطور طبیعی  قادر به تامین آن نیست کمک می کنند.

برنامه های 12 قدم بر این  باورند که سه بُعد انسان بر اثر اعتیاد تحت تاثیر قرار می گیرد: بعد جسمی، بعد روانی و بعد روحانی. از عارضه جسمی اعتیاد با عنوان آلرژی یا حساسیت یاد می شود که در فرد ایجاد اجبار به مصرف نموده و با وجود عوارض و پی آمدهای ناگواری که مصرف مواد یا تکرار رفتارهای ویرانگر دارد، وی را وادار به ادامه دادن می کند. عوارض روانی با پدیده ای که  ویار یا وسوسه نامیده می شود همراه است. ناهنجاری روحانی یا معنوی بر اثر خود محوری یا  داشتن اتکای بیش از حد به ارادۀ خود، بوجود می آید.

برای مثال، در انجمن معتادان گمنام (NA) این جمله در قدم  اول که: “ما اقرار کردیم که در برابر اعتیادمان عاجز بودیم و زندگیمان غیر قابل اداره شده بود” به این نکته اشاره دارد که بیماری اعتیاد باعث شده است تا ذهن و جسم ما حالت غیر عادی پیدا کند و قدرت انتخاب نداشته باشیم و نتوانیم  مصرف مواد خود را تحت کنترل درآوریم . جنبه روانی بیماری اعتیاد  تحت عنوان جنون و دیوانگی یا نداشتن سلامت عقل تعریف شده است. ناسلامت عقل موجب می شود تا علیرغم دانستن اینکه ما قادر نیستیم با شروع دوباره مصرف مواد مخدر یا یک رفتار ویرانگر از این کار دست برداریم یا با این تصور که این بار نتیجه با دفعات قبل تفاوت خواهد داشت مصرف و یا رفتار خود را تکرار می کنیم. غیر قابل اداره بودن زندگی که در قدم اول به آن اشاره می شود به عواقب و تغییراتی همچون از دست دادن کار، خانواده یا مشکلات قانونی ناشی از اعتیاد، که  در زندگی ما ایجاد می شود  اشاره  می نماید.

شناخت اعتیاد به عنوان یک بیماری نکته ای است  که در  کلیۀ برنامه های 12 قدم پذیرفته شده و از لحاظ علمی و پزشکی نیز در سراسر جهان به اثبات رسیده است. بیشتر روش های درمانی که امروزه برای درمان بیماری اعتیاد به کار گرفته می شوند براساس برنامه های موفق 12 قدمی تنظیم شده اند.

برنامه روحانی

برنامه 12 قدم یک برنامۀ روحانی  برای بهبودی از بیماری اعتیاد است چون از ما می خواهد تا با  نیرویی برتر از خود ارتباط برقرار کنیم، نیرویی که فراتر از امکانات و قدرت محدود و اندک ما قرار دارد. ما به عنوان افرادی معتاد که به یک بیماری مرگ آور مبتلا شده ایم قدرت لازم برای کمک به خودمان را نداریم و به همین علت برای حل امشکل اعتیاد، به  نیرویی فراتر از نیروی خود نیاز داریم.

اصولأ  کلیۀ برنامه های 12 قدم  بر این  باورند که ریشۀ هر نوع اعتیادی در نداشتن اعتماد به نفس و ارزش قائل نشدن برای خودمان است و ما با مصرف مواد مخدر یا روی آوردن به اعتیادهای رفتاری تلاش می کنیم تا  احساس خوبی درباره خود به دست آوریم. اعتیاد سبب می شود تا احساس تهی بودن از درون را به دست فراموشی سپرده و در خود احساس قدرت کنیم و بتوانیم با زندگی کناربیاییم. اما این گونه زندگی سرانجام ما را به سوی بدبختی و حتی مرگ می کشاند. اگر ما از درون احساس تهی بودن می کنیم و به دلیل همین احساس خود را فردی کامل و تندرست به حساب نمی آوریم در آنصورت به نیرویی قوی تر از خود نیاز داریم تا به ما برای بازیافتن انسانیت و تبدیل شدن به یک انسان عادی کمک کند.

اعتیاد رابطه ای زیانبار با یک ماده مخدر یا یک رفتار معتادگونه است که جایگزین رابطه ی سالم و اصیل ما با خود، خدای خود و نزدیکانمان شده است. به همین علت برنامه های 12 قدم بر روی اصول روحانی استوار هستند و به جای اینکه صرفاً به ماده مخدر یا رفتارهای معتادگونه که تنها جلوۀ ظاهری بیماری است توجه نشان دهند؛ به گونه ای بنیادی “بیماری خود  محوری” را مورد توجه قرار می دهند. با کارکرد قدم های 12 گانه احساس خود محوری جای خود را به معنویت و تمایل برای نادیده گرفتن خود و از خود گذشتگی می دهد و همین امر سبب   می شود تا بتوانیم  رابطۀ سالمی  با خودمان، خداوند، و دیگران برقرارکنیم.

در برنامه های 12 قدم از رسیدن به این معنویت با عنوان بیداری روحانی یاد می شود چون با رسیدن به چنین بیداری، ما از وضعیت آشفته و بی پناهی خود مطلع شده و فروتنی لازم برای پی بردن به اینکه نیرویی قدرتمند تر از ما وجود دارد که می تواند به ما کمک کند را به دست می آوریم. باور بر این است که  یک بیداری روحانی  در اکثر افراد به مرور و با گذشت زمان ایجاد می شود. ما معتادان زمانی  متوجه تاثیر مثبت این نیرو می شویم که این بیداری روحانی ما را از چنگ خود خواهی خفقان آوری که از آن در عذاب بودیم نجات داده است و پس از آن دنیا را به گونۀ دیگری خواهیم دید. دیگر در دنیایی که با انواع ناملایمات آکنده است احساس تنهائی نخواهیم کرد. به همنوعان خود علاقمند شده و می توانیم به دیگران عشق بدهیم و دیگران نیز به ما عشق خواهند  داد.

برنامه های 12 قدم بر روی اصولی روحانی پایه ریزی شده اند که سه اصل آن صداقت، روشن بینی و تمایل است. با پیروی از این سه اصل است که یک معتاد می تواند شانس بیشتری برای پذیرش بیماری اعتیاد خود و یافتن راه حلی برای بهبودی از آن به دست آورد.

برنامه های 12 قدم نه ماهیت مذهبی دارند و نه فرقه ای و آئینی . این برنامه ها در عین حال نه علمی هستند و نه شکل معالجه پزشکی دارند. این برنامه ها اهمیتی خاص برای ایجاد ارتباط  با یک نیروی برتر قائل می شوند چون تنها از طریق یافتن و ایمان پیدا کردن به نیرویی قدرتمندتر از خودمان است که می توانیم گام برداشتن در مسیر بهبودی را آغاز کنیم. هر یک از ما از آزادی کامل برخوردار هستیم تا درک و شناخت خاص خود از نیروی برتر را داشته باشیم. تنها رهنمودی که در این مورد  وجود دارد این است که این نیرو از محبت و دلسوزی و قدرتی فراتر از نیرو و قدرت ما برخوردار است. افراد بی شماری با باورهای مذهبی و روحانی  و یا حتی بسیاری از کسانی که منکر وجود خدا بوده یا در وجود او تردید دارند نیز رابطه ای خاص با یک نیروی برتر که به آن ایمان و باور دارند برقرار کرده اند. در برنامه های 12 قدم اغلب از کلمه “خدا” استفاده می شود و برخی از افراد که با این واژه مشکل دارند ترجیح می دهند که به جای خدا از” نیروی برتر” استفاده کنند. هیچ کس اجازه ندارد افرادی را که به خداوند ایمان ندارند از بهبودی از طریق برنامه 12 قدم محروم کند.

اصول روحانی برنامه 12 قدم درنهایت با هدف گسترش ارتباط ما با خداوند آنطور که او را درک می کنیم تدوین شده و همین خداوند است که به ما کمک خواهد کرد تا یک زندگی جدید عاری از اعتیاد و سرشار از آسایش و آرامش را برای خود مهیا کنیم.

مجموعه ای از پیشنهادات

برنامه های 12 قدم مجموعه ای از پیشنهادات است که بر اساس تجربیات معتادانی که در حال بهبودی هستند و به منظور انتقال تجربیات، نیرو و امید آن ها به دیگر معتادانی که ممکن است بخواهند بهبود پیدا کنند تهیه و تدوین شده اند. قدم هایی که در این برنامه ها  به آنها اشاره می شود فقط حالت پیشنهادی دارند و این بسته به خود شخص دارد که آیا می خواهد به آنها عمل کند یا خیر. با این وجود، در برنامه های 12 قدم یک عبارت مشهور وجود دارد که از اهمیت عمل کردن به پیشنهادات حکایت دارد. جمله مشهور این است: ” به شما پیشنهاد می کنیم که دستگیره چتر نجات را پس از پریدن از هواپیما بکشید”. از این مثال جهت تاکید بر حیاتی بودن پیشنهادات 12 قدم استفاده می شود. اعتیاد عارضه ای خطرناک است و عمل کردن به پیشنهادات برنامه های 12 قدم  ممکن است برای بسیاری از معتادان مساله مرگ و زندگی باشد. زمانی می رسد که از خودمان خواهیم پرسید که چقدر به بهبود یافتن نیاز داریم و اینکه آیا باید اجازه دهیم افکار و باورهای منفی، ما را از شرکت در برنامۀ 12 قدم باز دارد؟ در جلسات انجمن های 12 قدمی این جمله معروفی رواج دارد که شرح می دهد که افکار بسته ، ما را از تلاش برای بهبودی باز می دارد؛ جمله معروف این است: ” اول تحقیق کن، سپس قضاوت کن”. 

برنامۀ 12 قدم در اصل  برای کمک به بهبودی الکلی های مزمن ایجاد شده بود؛ الکلی هایی که بیماری اعتیاد درآنها توسعه پیدا کرده بود و قدرت  کنترل  نوشیدن مشروبات الکلی را از دست داده  بودند. با آن که همه انسان ها می توانند از اصول 12 قدم برای داشتن زندگی بهتر و ‌آسوده تر استفاده کنند، اما این برنامه برای  کسانی تدوین شده است که در مقابل اعتیادشان به عجز و درماندگی رسیده  و برای رهایی از مشکلی که به آن دچار شده اند به کمک یک نیروی برتر نیاز دارند.

جلسات انجمن های 12 قدمی

جلسات انجمن های 12 قدمی شبیه به یک کلوب است که کسانی که وجه مشترکشان اعتیاد به مواد مخدر یا نوعی اعتیاد رفتاری است در آنجا گرد هم می آیند تا تجربه های خود درباره اعتیاد، قدمها و بهبودی را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. این جلسات حالت خودگردان داشته و اعضای گروه، خودشان از یکدیگر حمایت می کنند. عضویت در این گروه ها رایگان بوده و هر کس که  به ترک اعتیاد و زندگی در مسیر بهبودی تمایل داشته باشد می تواند در این جلسات شرکت کند. 

جلسات انجمن های 12 قدمی صحنه و مکانی است که معتادان در آنجا از حمایت برخوردار شده ونسبت به دیگر اعضا احساس همسانی می کنیم. در این جلسات گرفتاری ها و مشکلاتی  که به علت  ابتلا به بیماری اعتیاد متحمل شده و موفقیتی که بر اثر بهبودی از طریق برنامۀ 12 قدم به دست آورده ایم را برای دیگران بازگو می کنیم. جلسات انجمن جایی است که ما در آنجا از احساس شرمندگی و گناه خلاص می شویم چراکه در این جلسات هیچ کس بهتر یا بدتر از دیگری نیست. جلسات انجمن جایی است که ما درآنجا احساس امنیت و آرامش می کنیم همه ما می دانیم که  بیماری اعتیاد تا چه اندازه مخرب و عذاب آور است.

با شرکت در جلسات انجمن، ما از یک منبع حمایتی موثر برخوردار می شویم؛ چون به علت فرو رفتن بیش از اندازه مادر چاه اعتیاد، نه جامعه و نه خانواده ما دیگر نمی توانند از ما حمایت کنند. با این وجود  باید توجه داشت که شرکت در جلسات انجمن به خودی خود مشکل ما را حل نخواهد کرد و برای اینکه بهبود پیدا کنیم باید برنامه 12 قدم را نیز کار کنیم.

همه انجمن های 12 قدمی بر اساس سنت های 12 گانه فعالیت می کنند. این سنت ها توسط رهنمودهای خود، تمامیت و عملکرد گروه ها را حفظ کرده و از بقای کلی انجمن های مربوطه اطمینان حاصل می کنند.  

راهنما و رهجو

از آنجا که برنامه های 12 قدم توسط افراد متخصص اداره نمی شوند و در یک مرکز درمانی برگزار نمی شوند، در نتیجه رابطه ای با نام “راهنما و رهجو” به عنوان وسیله ای برای حمایت از یکدیگربرای دستیابی به بهبودی مورد استفاده قرار می گیرد. به تازه واردان به جلسات انجمن پیشنهاد می شود برای خود فرد با تجربه ای را که در حال بهبودی است پیدا کرده و هر چه زودتر از تجربیات و  پیشنهادات وی بهره بگیرند. آنها در کنار یکدیگر می توانند برنامۀ 12 قدم را کارکرده و  راهنما می تواند فرد تازه وارد را در تجربیاتی که خود به دست آورده است سهیم کند.

افزون بر این، فرد راهنما با ارائه پیشنهاداتی به فرد تازه وارد از جمله  شرکت در جلسات انجمن، چگونگی مقابله با  لغزش، مطالعۀ نشریات و کتابهای انجمن، نوشتن افکار و احساسات خود و مراقبه، حمایت لازم را در اختیار فرد تازه وارد قرار می دهد.

نقش یک راهنما هیچیک از نقش ها مشاور حقوقی، بانکدار، والدین، مشاور ازدواج و  یا مدکار اجتماعی  نیست. همچنین راهنما یک مشاور روانی هم نیست که برای درمان اعتیاد توصیه های پزشکی ارائه دهد. راهنما کسی نیست جز یک معتاد  درحال بهبودی که تجربیات خود از کارکرد 12 قدم را با معتاد دیگری به اشتراک می گذارد تا وی نیز با بهره مندی از این حمایت قادر به کارکرد قدم های خویش گردد.

اصول برنامه های 12 قدم

اصولی وجود دارد که در همه برنامه های 12 قدم مشترک هستند و در صورت رعایت و پایبندی به آنها سفر ما در دنیای 12 قدم با موفقیت بیشتری همراه خواهد شد. این اصول عبارتند از:

١. علاج ناپذیری

برنامه های 12 قدم بر این باورند که ما هیچوقت بطور کامل و قطعی از بیماری اعتیاد درمان و یا شفا پیدا نمی کنیم. وقتی بیماری اعتیاد در ما رشد پیدا کرد، همانند هر بیماری مزمن دیگر همیشه با ما باقی خواهد بود.

برنامۀ 12 قدم در واقع روشی در اختیار ما قرار می دهد که با استفاده از آن می توانیم بیماری اعتیادمان را به صورت روزانه کنترل و تسکین دهیم. به همین علت است که  قدمها باید بصورت روزانه کارشوند تا بتوان بهبودی خود را حفظ نمود.

به عنوان افراد معتاد به مواد مخدر باید بپذیریم که در تمامی دوران زندگی و حیات خود این بیماری همراه ما باقی خواهد ماند و هرگز نباید از هیچ نوع مواد تأثیرگزار برذهن استفاده کنیم. ما با مصرف مواد مخدر  و مبتلا شدن به بیماری اعتیاد ، فرصتاستفاده ی بدون خطر از مواد مخدر را از خودمان گرفته ایم. گرچه پذیرفتن چنین واقعیتی برای بسیاری از ما دشوار است اما اگر می خواهیم سفر به سوی بهبودی را آغاز کنیم ناگزیریم که این واقعیت تلخ را بپذیریم.

۲.  پرهیز مطلق 

برنامه های 12 قدم ویژه معتادان به مواد مخدر از ما می خواهند تا از مصرف هرگونه مواد  تأثیرگزار برذهن بطور کامل پرهیز کنیم، چون این برنامه ها  فقط برای یک نوع خاص از مواد مخدر تدوین نشده بلکه برای بهبودی معتادان از هر نوع بیماری اعتیاد طراحی شده اند. در انجمن معتادان گمنام همانند دیگر انجمن های 12 قدمی گفته می شود که جایگزین کردن یک ماده مخدر با یک ماده دیگر، به منظور بهبودی از اعتیاد، درست مانند این است که مسافر کشتی تایتانیک باشید و برای جلوگیری از غرق شدن صندلی خود را عوض کنید. تجربه به خوبی ثابت کرده است  زمانی که بیماری اعتیاد در ما شکل گرفته باشد، مصرف هر گونه  مادۀ تأثیرگزار برذهن سبب خواهد شد تا ما مصرف مواد مخدر را از سربگیریم. تنها حربه و وسیله دفاعی که ما معتادان برای مقابله با بیماری اعتیاد داریم خودداری کامل از مصرف مواد مخدر برای بقیه عمر و پاک ماندن روز به روز است. از سرگیری مصرف هر گونه ماده مخدر پس از خودداری از مصرف آن برای یک مدت، سبب خواهد شد تا ویار و وسوسه مصرف دوباره مواد یا انجام رفتار ویرانگر به سراغ ما بیاید. در برنامۀ 12 قدم این جمله نیز همواره شنیده می شود که: “بیماری اعتیاد همیشه در انتظار ما است” اما باید توجه داشت که برنامۀ 12 قدم نیز همواره در کنار ماست و شمار بسیاری زیادی از معتادان درحال بهبودی هستند که سال ها، و حتی چند دهه است  که از دام مصرف مواد مخدر آزاد شده اند.

اعتیادهای رفتاری با اعتیاد به مواد مخدر تفاوت دارد چون برای ترک برخی از این رفتارهای ویرانگر همچون پرخوری، نمی توان غذا خوردن را بطور کامل متوقف کرد. برای این گونه معتادان برنامۀ 12قدم رهنمودهایی متکی بر تعدیل در خوردن غذا را  پیشنهاد می کند. اعتیادهای رفتاری همانند مواد مخدر حالت سفید و سیاه یا به زبان دیگر معتاد یا غیر معتاد ندارند؛ چون این رفتارها هم از لحاظ نوع و هم دررابطه با فردی که به این نوع رفتارها اعتیاد متفاوت هستند. برای مثال، یک فرد معتاد به غذا ممکن است برای فرار از یک حس آزار دهنده به پرخوری بپردازد در حالیکه یک  معتاد به غذای دیگر، ممکن است برای فرار از احساسات آزار دهنده به خود گرسنگی داده و از غذا خوردن امتناع  کند. در مورد معتادان رفتاری باید به ریشه و علت اصلی اعتیاد آنان به چنین رفتارهایی پی برد. عمل کردن صادقانه و دقیق به رهنمودهای قدم اول به ما کمک خواهد کرد تا به دلیل اصلی ابتلا به چنین رفتارهایی پی برده و ابزارهای لازم برای ترک کردن این نوع رفتارها را از طریق کاهش تدریجی آن به دست آوریم. اعتراف و پذیرش این واقعیت که یک اعتیاد رفتاری بر ما غلبه کرده است، راه را برای بهبودی ما هموار می سازد. برای معتادان، تسلیم شدن و اعتراف به  عجز در مقابل اعتیاد در واقع سرآغاز سفر در مسیر بهبودی است.

۳. مسئولیت پذیری

برنامۀ  12 قدم بر این نکته تاکید دارد که مسئولیت بهبودی ما بر عهده خودمان است. برخلاف اکثر بیماری های دیگر که مسئولیت بهبود بخشیدن به  بیمار بر عهده پزشک است در بیماری اعتیاد این خود ما هستیم که باید با اتخاذ تدابیرلازم پاک شده و حالت بهبودی خود را حفظ کنیم. در برنامۀ 12 قدم بر مسئولیت پذیری شخصی و مراقبت از خود که ممکن است برای بسیاری از ما مباحثی ناشناخته باشند تاکید می شود. به هر حال درخصوص  بیماری اعتیاد باید بدانیم که به نوعی بیماری مبتلا شده ایم که می تواند زندگی ما را به خطربیاندازد و تنها این خود ما هستیم که باید در مورد عمل کردن به برنامۀ 12 قدم تصمیم گیری کنیم. هریک از ما مبتلایان به بیماری اعتیاد دو راه در پیش رو داریم و باید یکی از این دو راه را انتخاب کنیم. یکی ادامه دادن اعتیاد و شدت یافتن هر چه بیشتر بیماری، و راه دیگر  انتخاب مسیر بهبودی  است. این ما هستیم که باید برای انتخاب یکی از این دو راه تصمیم گیری کنیم. مسئولیت ما برای بهبود یافتن شکل های مختلفی به خود می گیرد. از فعالیت های عملی همچون شرکت در جلسات انجمن،  کارکرد 12 قدم و پیدا کردن راهنما گرفته تا جنبه های احساسی که ایجاب می کند با صبر و شکیبایی با  وضعیتی که در آن گرفتار شده ایم برخورد کنیم.       

با آنکه ما مسئول  بیماری اعتیاد خود نیستیم اما برنامۀ 12 قدم بر این نکته تاکید می کند که ما مسئول  پیامدهای رفتارها و اعمال خود هستیم. برای مثال، اگر اعتیاد به مواد مخدر سبب شود تاما دست به دزدی کردن بزنیم، در آنصورت با آنکه این نیاز ما به دسترسی به مواد بوده است که باعث ارتکاب این جرم شده، با این حال خود ما مسئول جبران کردن آن هستیم و باید مسئولیت پیامد های آن را بر عهده بگیریم. با این حال، برنامۀ 12 قدم برای این مشکل نیز راه حل هائی دارد و  قسمتی از کارکرد قدم ها، به جبران کردن خسارت های ناشی از خطاهای گذشتۀ ما اختصاص یافته است.

وقتی که به  پیشنهادات و رهنمود های برنامۀ 12 قدم  عمل می کنیم باید از خود بپرسیم که آیا حاضرهستیم که بهبودیمان را به هر قیمت ممکن به دست آوریم؟ آیا حاضر هستیم که برای رسیدن به بهبودی به هر کاری دست بزنیم و همه راه ها را امتحان کنیم؟ آیا حاضریم مسئولیت بیماریمان را بر عهده بگیریم؟ و سر انجام اینکه آیا بهبود یافتن از بیماری اعتیاد برای ما در اولویت اول قرار دارد و از هر چیز دیگری برای ما مهمتر هست؟ متاسفانه بسیاری از ما معتادان تا زمانی که سرمان به سنگ نخورد حاضر به پذیرش بیماری اعتیاد وعمل کردن به رهنمودها و پیشنهادات ارائه شده در برنامۀ 12قدم نیستیم.  تا زمانی که ما تصور کنیم از قدرت لازم برخوردار هستیم  و می توانیم به اراده خودمان اتکا کنیم، نخواهیم توانست به فروتنی لازم برای پذیرش این واقعیت که هیچ قدرت و اراده ای نداشته و کاری از دستمان ساخته نیست دست پیدا کنیم.

۴. برنامۀ روزانه 

به علت ماهیت مزمن و پیش روندۀ بیماری اعتیاد، برنامۀ 12 قدم برای بهبودی از این بیماری یک برنامۀ روزانه را پیشنهاد می کند. جملات و اصطلاحاتی چون “فقط برای امروز” در جلسات انجمن های 12 قدم زیاد شنیده می شوند و برای این کار دلیل قانع کننده ای وجود دارد. برای هیچ  معتادی زندگی بدون مواد مخدر یا بدون رفتارهای معتادگونه قابل تصور نیست. در واقع فرد معتاد اگر بداند روزی خواهد رسید که برای همیشه استفاده ازمواد مخدر را کنار می گزارد، حتما به مصرف مواد ادامه خواهد داد. برنامۀ 12 قدم ما را تشویق می کند که فقط برای یک روز پاک بمانیم و از  نگران این نباشیم که فردا را چگونه سپری خواهیم کرد.

این اصل به ما کمک خواهد کرد تا به همین لحظه و وضعیتی که در آن قرار داریم فکر کنیم و بهبودی را اولویت نخست خود قرار دهیم. بعلاوه، این اصل همۀ کسانی  که برنامۀ 12 قدم را انتخاب کرده اند را  یکسان و برابر خواهد کرد و باعث خواهد شد که هیچ کس بیشتر از دیگری بهبود نیابد. با پاک نگاه داشتن روز به روز خود، دیگر جایی برای شهامت کاذب و بزرگ نمایی باقی نخواهد ماند و همین موضوع سبب خواهد شد تا ما فروتنی لازم برای به دست آوردن بهبودی  را پیدا کنیم. همه کسانی که در برنامۀ 12 قدم شرکت می کنند مهلتی یک روزه  دارند؛ به این معنی که همه ما تنها برای ۲۴ ساعت پاک هستیم.

۵. هیچ نوع انحصاری وجود ندارد

برنامۀ  12 چنین ادعا نمی کند که تنها از طریق این برنامه می توان از اعتیاد بهبود پیدا کرد، بلکه برنامه ای برای نجات کسانی ارائه می دهد که نتوانسته اند از هیچ راه دیگری از اعتیاد بهبودی پیدا کنند.

۶. چهار عامل برای کارکرد برنامۀ 12 قدم

چهار معیار یا عامل اساسی وجود دارد که برای اجرای موثرتر برنامۀ 12 قدم بهبودی از اعتیاد به ما کمک  می کنند.  این معیارها عبارتند از:

۱. ایمان داشتن به نیرویی برتر از خود: ما به عنوان معتادان مزمن باید برای خلاص شدن از مشکل و بیماری اعتیاد از اتکا کردن به خود دست برداشته و به جای آن برای دریافت کمک به نیرویی برتر از خودمان متوسل شویم.  نیروی برتری که ما باید به آن تکیه کنیم به انتخاب خود ما بستگی داشته  و می تواند هر کسی به غیر خود ما باشد. برخی از اعضای انجمن های 12 قدم، خود همین انجمن ها را که بطور مرتب در جلسات آنها شرکت می کنند به عنوان نیروی برتر برای خود انتخاب می کنندو  برخی دیگر نیز تصوری که از خدا دارند این است که “مسیری درست و منظم در زندگی “داشته باشند. مساله اصلی این است که بیشتر ما معتادان هیچ کس یا هیچ نیروی دیگری به جز خودمان را قبول نداشته و حتی خدا را نیز در سرنوشتمان دخیل و سهیم نمی دانسیتم و به علت  نداشتن تکیه گاهی  خارج از وجود خود قادر به ترک اعتیاد نبوده ایم. باور داشتن و تکیه کردن به نیرویی برتر از خودمان به ما کمک خواهد کرد تا در بیرون وجود  خودمان به دنبال راه چاره بگردیم و با این کار، بار مسئولیت پیدا کردن راه حلی برای بهبودی را از دوش خودمان برداریم.

۲. صداقت: دربرنامۀ 12 قدم منظور از صداقت داشتن، داشتن شهامت لازم برای مشاهده واقعیت اعتیاد خودمان است. منظور از صداقت این است که صادقانه بپذیریم که به نوعی بیماری مبتلا هستیم که هیچ قدرت کنترلی روی آن نداریم. این عامل به ما کمک می کند تا برای رهایی از این بیماری و پیدا کردن یک راه حل برای بهبودی و همچنین تکیه به یک نیروی برتر بیرونی به اندازه کافی  تواضع و فروتنی به دست بیاوریم.

۳. روشن بینی: در برنامۀ 12 قدم منظور از روشن بینی این است که تا آنجا که ممکن است از فکر کردن به مسائلی که ما را از جستجو برای یافتن راه چاره باز می دارد خوداری کنیم. افکاری که باعث می شود تا ما تصور کنیم که بهتر ازهر شخص دیگری می دانیم که چه باید بکنیم، یا باعث می شوند چنین تصور کنیم که  پیشنهادات و رهنمودهای برنامۀ 12 قدم بیهوده هستند و یا باید بر این نکته پافشاری کنیم که درد ما درمانی نداشته و هیچ کس و هیچ چیز نمی تواند به ما کمک کند.  در پاسخ به معتادانی که اینگونه فکر می کنند، اعضای انجمن های 12 قدم می گویندکه  همان افکار که  فکر می کردید از اندیشه دیگران بهتر است شما را به این حال و روز انداخته است و اکنون زمان آن رسیده است که  طبق پیشنهادات برنامه های 12 قدم از خودبزرگ بینی و افکار بدبینانه دست برداریم.

۴. تمایل: منظور از تمایل در  برنامۀ 12 قدم، داشتن علاقه و اشتیاق به اقدام و عمل برای بهبودی از بیماری اعتیاد است. داشتن تمایل و اشتیاق در بهبودی به ما کمک می کند برای یافتن راه چاره ای که در ابتدا از انجام آن اکراه داشته و با آن مخالفت می کردیم تلاش کنیم. رعایت این عوامل و معیارها به ما کمک خواهد کرد تا با فروتنی بپذیریم که دیگر به آخر خط رسیده و آنچنان درمانده شده ایم که برای رهایی از چنگ اعتیاد حاضریم هر کاری کهه لازم باشد را انجام دهیم.

12 قدم الکلی های گمنام

برنامۀ الکلی های گمنام اولین برنامۀ دوازده قدم بود. کلیۀ برنامه های 12 قدمی دیگر به استثنای انجمن معتادان گمنام، از همین 12 قدم برای بهبودی معتادان استفاده می کنند و تنها در قدم اول به جای استفاده از کلمه الکل، از مواد مخدر یا رفتارهایی که به آن اعتیاد دارند استفاده می کنند. انجمن معتادان گمنام در قدم اول خود “بیماری اعتیاد” را جایگزین واژۀ الکل نمودند تا تأکید روی مادۀ مصرفی خاصی نباشد. علت اینکه در قدم اول به جای الکل، مواد یا رفتارهایی که به آنها معتاد شده ایم نوشته شده این است که در قدم اول لازم است تا معتاد مشخص کند که با چه مشکلی روبروست و داشتن این مشکل را نیز بپذیرد.  این مشکل می تواند اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، اعمال جنسی ، غذا ، قمار یا هر چیز دیگری باشد. یازده قدم بعدی همان برنامۀ معنوی است که برای بهبودی از بیماری اعیتاد توصیه شده است و تفاوتی نمی کند که اعتیاد ما چه شکلی داشته باشد و به چه چیز معتاد باشیم.

۱- ما اقرار کردیم که در مقابل الکل عاجزیم و زندگیمان غیرقابل اداره شده بود.

۲- به این باور رسیدیم که یک نیروی برتر می تواند سلامت عقل را به ما باز گرداند.

۳- تصمیم گرفتیم که اراده و زندگی را به مراقبت خداوند، بدان گونه که او را  درک کرده ایم، بسپاریم.

۴- یک ترازنامه اخلاقی بی باکانه و موشکافانه از خود تهیه کردیم.

۵- چگونگی دقیق خطاهایمان را به خداوند، خود و یک انسان دیگر اقرار کردیم.

۶- آمادگی کامل پیدا کردیم که خداوند کلیه نواقص شخصیتی ما را برطرف کند.

۷- با فروتنی از او خواستیم کمبودهای اخلاقی ما را برطرف کند.

۸- فهرستی از تمام کسانی که به آن ها صدمه زده بودیم تهیه کرده و خواستار جبران خسارت از تمام آن ها شدیم.

۹- به طور مستقیم در هر جا که امکان داشت از این افراد جبران خسارت کردیم، مگر در مواردی که اجرا این امر زیان مجددی به ایشان و یا دیگران صدمه بزند.
۱۰- به تهیه ترازنامه شخصی خود ادامه دادیم و هرگاه در اشتباه بودیم سریعا به آن اقرار کردیم.

۱۱- از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقاء رابطه آگاهانه خود با خداوند، بدان گونه که او را درک می کردیم شده و فقط جویای آگاهی از ارادۀ او برای خود و قدرت اجرایی اش شدیم.

۱۲- با بیداری روحانی حاصل از برداشتن این قدم ها، سعی کردیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را در تمام امور زندگی خود به اجرا در آوردیم.

٥- پیشنهادات بهبودی

٥- پیشنهادات بهبودی

در برنامه های 12 قدمی و انجمن های گمنام پیشنهاداتی وجود دارند که به بسیاری از معتادان در حال بهبودی برای حفظ یک زندگی عاری از اعتیاد کمک کرده است. در این قسمت خلاصه ای از این پیشنهادات بهبودی آورده شده، تا با عمل کردن به آنها در مسیر بهبودی بتوانید سبک زندگی جدید و آزاد خود را حفظ کنید.

١. اولویت بهبودی

۲. فقط برای امروز

۳. سخت نگیر

۴. گرسنگی، عصبانیت، انزوا، خستگی

۵. ساده بگیر

۶. این نیز می گذرد

۷. رها کن و به خدا بسپار

۸. زندگی کن و بگذار زندگی کنند

۹. پیام رسانی

در این قسمت چکیده ای درباره برخی از توصیه های رایج در انجمن های گمنام آورده شده است تا با عمل کردن به این پیشنهاد ها بتوانید بهبودی خود را حفظ کرده و آن را تقویت نمایید. عمل کردن به این پیشنهادات ساده می تواند با افکار معتادگونه مبارزه کرده و ما معتادان را از پیچیدگی بیماری اعتیاد آگاه کند. اگر ما از راهنمایی ها و اصول در برنامه روزانه خود استفاده کنیم، عواطف و احساسات ما با ثبات تر و منطقی تر خواهند شد و به ما کمک خواهد کرد تا همزمان با بهره گیری از توانمندی های بشری خود بتوانیم با دیگران کنار بیاییم. بسیاری از ما به این نتیجه رسیده ایم که عمل کردن به این اصول در زندگی روزمره نه تنها به روال بهبودی ما کمک می کند بلکه در دیگر امور زندگیمان نیز می تواند مفید واقع شود.

 با پاسخ دادن به پرسش هایی که در پایان هریک از این پیشنهادات مطرح شده اند متوجه خواهید شد که چگونه می توانید این اصول را به طور روزانه در زندگیتان اجرا کنید تا بتوانید همواره در مسیر یک بهبودی مستمر و و سرشار از آرامش به سر ببرید. برای دانلود فایل ورد صفحه شعارهای بهبودی اینجا کلیک کنید:  

۱- اولویت بهبودی

باید بدانیم که هیچ چیز در زندگی ما به اندازه بهبودی اهمیت و ارزش ندارد و مهم ترین مساله برای ما بهبودی از بیماری اعتیاد است. ممکن است افکار و تصورات ما به ما بگویند که مهمترین مساله در زندگی ما شغل، خانواده یا بسیاری از مسائل دیگر هستند اما توجه داشته باشید: اگر در برنامه بهبودی خود با شکست روبرو شوید و بهبودی خود را از دست بدهید نه تنها نخواهید توانست شغل و خانواده خود را حفظ کنید، بلکه ممکن است سلامت عقل و حتی زندگی خود را نیزاز دست بدهید. ما معتادانی که از بیماری مزمن و خطرناک اعتیاد رنج می بریم باید همواره به این نکته توجه داشته باشیم که اولین اولویت ما بهبودی و به دست آوردن سلامتی است. با عمل کردن به برنامه 12 قدم متوجه خواهید شد که در همه جنبه های زندگی بهبود یافته اید. با عمل کردن به اصل ” اولویت بهبودی ” متوجه خواهیم شد که مهمترین کاری که باید انجام دهیم پرهیز از مواد مخدر است. هیچ چیزی به اندازه دست کشیدن از مواد مخدر و دنبال کردن روند بهبودی مهم نیست چون در غیر اینصورت سلامت عقل خود و بی تردید و بطور حتم هر آنچه که داریم را از دست خواهیم داد.

بهبودی در راس است، اصلی است که هر عقل سالمی آن را به انسان حکم می کند. ما از یک بیماری کشنده رنج می بریم پس باید توجه خود را بیش از هر چیز بر روی بهبودی خود متمرکز کنیم. اما بیماری اعتیاد در اصل ریشه در ذهن و روان ما دارد و افکار ما دائم در تلاش است تا بار دیگر ما را در دام مصرف مواد مخدر گرفتار کند. افکار ما به ویژه در روزهای اول بهبودی به ما خواهد گفت که معتاد نیستیم یا اینکه همین اندازه بهبودی کافی است و اکنون نوبت آن رسیده است که در زندگی خود مسائل دیگری را در اولویت قرار دهیم. بسیاری از ما به علت همین توهم بار دیگر به سراغ مواد مخدر می رویم. پس از گذشت چند ماه از آغاز بهبودی به ناگهان با خود فکر می کنیم که بهبود یافته ایم و اکنون اولویت اول ما این است که کار یا همسری ایده آل پیدا کرده یا اینکه فلان مدرک را دریافت کنیم. مانند این است که کسی که تازه راه رفتن را آموخته است، تصمیم به شرکت در مسابقه دو ماراتون بگیرد! برای عمل کردن به اصل ” اولویت بهبودی ” باید همواره به یاد داشته باشید که عواقب و پی آمدهای اعتیاد تا پایان عمر همراه ما خواهد بود و ما ناگزیر هستیم تا بهبودی خود را همیشه بر هر چیز دیگری اولویت دهیم.

۱. دو یا سه نمونه از مواردی که نشان می دهد شما بهبودی خود را در اولویت اول قرار داده اید یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که باعث شده بهبودی خود را در اولویت اول قرار ندهید را یاداشت کرده و توضیح دهید که چه عواقب و نتیجه ای در پی داشته است.

۲- فقط برای امروز

“فقط برای امروز” موثرترین پیشنهاد در انجمن های گمنام است که با عمل کردن به آن می توانیم از لغزش پیشگیری کنیم. لغزش بسیاری از افراد به این دلیل بوده است که با خود فکر می کردند چطور می توانند بدون مواد مخدر تا آخر عمر زندگی کنند. در حقیقت ما نگران این هستیم که چطور بدون عصای زیر بغل راه برویم! ولی به مراتب ساده تر است که بتوانیم برای یک ساعت یا یک دقیقه افکارمان را برروی چیزهایی که می توانند ما را پاک نگه دارند متمرکز کنیم و نگران فردایمان نباشیم. این حقیقتی است که با استفاده از آن هریک از ما معتادان در حال بهبودی توانسته ایم به صورت روزمره بهبودی خود را حفظ کرده و خود را پاک نگاه داریم. در جلسات انجمن های گمنام و برنامه های 12 قدم بر روی اصل فقط برای امروز تاکید می شود و به ما توصیه می کنند که هیچکس از فردا باخبر نیست و نمی داند چی می شود و دیروز را نمی توانیم تغییر دهیم .عمل کردن به این شعار به ما کمک می کند تا همه توجه و حواس خود را بر روی بهبودی از اعتیاد متمرکز کنیم. بسیاری از ما مصرف مواد مخدر را از سرگرفته ایم چون زندگی بدون مواد مخدر برایمان غیر قابل تصور است و همواره از آن نگرانیم که شاید نتوانیم بدون آن در آینده زندگی کنیم. اما چنانچه به اصل ” فقط برای امروز” عمل کنیم در آنصورت توجه خود را بر روی آنچه که هم اکنون می توانیم برای پاک ماندن انجام دهیم متمرکز می کنیم. واقعیت این است که زمان حال تنها چیزی است که ما در اختیار داریم. برای ما معتادان در حال بهبودی فکر کردن به مشکلات آینده کار بیهودی و خطرناکی است چراکه هیچ کاری درباره دیروز یا فردا از دست ما ساخته نیست.

این شعار همانند سایر شعارهای برنامه های 12 قدمی تنها برای تازه واردین نیست. عمل کردن به شعار فقط برای امروز به کسانی که سالهاست در حال بهبودی هستند یادآوری می کند که مدت زمان بهبودی در مورد بیماری اعتیاد هیچ اهمیتی ندارد، چون بهبودی به صورت روزانه بوده و هر یک از ما فقط برای امروز در بهبودی به سر می بریم. حتی پس از سالها زندگی در حال بهودی، بازهم باید بر اساس اصل فقط برای امروز عمل کنیم چون این به ما یادآوری می کند که بهبودی باید در اولویت زندگی ما قرار بگیرد. مغرور شدن به دلیل مدت زمان بهبودی از جمله حیله هایی است که افکار معتاد گونه ما از آن استفاده می کند تا ما را به سمت مصرف مجدد مواد مخدر بکشاند.

اصل زندگی کردن در زمان حال ما را قادر می سازد تا زندگی خود را سر و سامان دهیم و بهبودی خود را نیز به طور روزمره حفظ کنیم. وقتی در زمان حال زندگی کنیم دیگر در باتلاق غم و اندوه گذشته یا سرزنش کردن خود بابت آنچه در گذشته اتفاق افتاده است گرفتار نخواهیم شد و در ضمن از اینکه فردا چه بر سر ما خواهد آمد نیز نگران نخواهیم بود. واقعیت این است که از درباره دیروز و فردا از دست هیچکس کاری ساخته نیست، چون تنها چیزی که ما در اختیار داریم و مسئول آن هستیم فقط همین امروز است. قسمتی از متن نشریه ای که در جلسات انجمن های گمنام رایج است و گاهی اوقات برای یادآوری اصول و جلب توجه شرکت کنندگان خوانده می شود در ادامه به طور خلاصه آورده شده است:

امروز تنها یک کار خواهم کرد، هر چه قدر هم که می خواهد کوچک باشد، کاری که باعث تغییر کردن و رشد من در بهبودی شود.

باید به یاد داشت که تغییر روندی است که به طور قدم به قدم ایجاد می شود. تنها وظیفه ای که ما امروز بر عهده داریم برداشتن یک قدم به سوی بهبودی است؛ هرچند که ممکن است این قدم را دوست نداشته باشیم.

برداشتن یک قدم کوچک در هر روز به سوی بهبودی خود یک موفقیت برای نجات از بیماری حیله گر اعتیاد محسوب می شود.

وقتی بتوانم برای هر روز خود قدم کوچکی بردارم احساس خواهم کرد که در برنامه بهبود خود پیشرفت می کنم و متوجه خواهم شد که انجام هر کاری به انگیزه من نیاز دارد.

وقتی به پیش می روم و هر روز قدم کوچکی بر می دارم، حرکت مطمئن و بی وقفه من سبب می شود تا برای بهبودی و رشد خود انگیزه بیشتری داشته باشم.

۱. یک یا دو نمونه از مواردی که توانسته اید اصل ” فقط برای امروز ” را در دیدگاه، رفتار و کردار روزمره خود به اجرا در آورید یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که به این اصل عمل نکرده اید و نتایجی که خودداری از عمل نکردن به این اصل در پی داشته است را یادداشت کنید.

۳- سخت نگیر

بهبودی از اعتیاد تنها به خودداری کردن از مصرف مواد مخدر محدود نمی شود؛ بلکه باید افکار معتادگونه و روش زندگی خود را نیز عوض کنیم. این کار یک روزه امکان پذیر نمی باشد و به صبر و زمان نیاز دارد. گرچه کارکرد برنامه ما ماهیت یک روز به یک روز دارد اما حرکت در مسیر بهبودی سفری طولانی است و در این سفر نباید به فکر ایده آل باشیم یا خود را به خاطر اشتباهاتی که در این مسیر مرتکب شده ایم سرزنش کنیم. باید به خود به خاطر عمل کردن به برنامه 12 قدم و آنچه که در جهت حفظ بهبودی خود انجام می دهیم امتیاز بدهیم. ما معتادان، از وسواس فکری رنج می بریم و تمایل به افراط کاری داریم و می خواهیم هر کاری به بهترین شکل ممکن و ایده آل انجام شود. ما افرادی زیاده طلب هستیم می خواهیم کارها همین الان و همانگونه که ما می خواهیم انجام شوند. ما می خواهیم بیش از حد کار کنیم، بیش از اندازه در انجام کارها پافشاری کنیم، بیش از حد مطالعه و تحصیل کنیم و بیش از حد برنامه ریزی کنیم. سرعت و آهنگ کارهایمان غیر عادی و شتابزده است و با سرعت و کار افراد غیر معتاد تفاوت دارد. در نتیجه این شتابزدگی و بی قراری در انجام کارها و عجله کردن در رسیدن به اهداف، سبب می شود که ما با شکست روبرو شویم. برای پی بردن به این واقعیت بهتر است کارهای افراطی خود برای به دست آوردن مواد مخدر و رویدادهای فاجعه آمیزی که برای کسب لذت و سرخوشی هرچه بیشتر تحمل کرده اید را به یاد آورید.

وقتی اصل آسان گرفتن را به عمل در می آوریم برداشتی واقعی درباره انتظارات خود از بهبودی به دست می آوریم و متوجه می شویم که برای تداوم بخشیدن به بهبودی خود چه کارهائی باید انجام دهیم. با بهره گیری از این شعار از بلند پروازی، زیاده خواهی، اضطراب، شتابزدگی و بی قراری که همگی نشانه های بیماری اعتیاد است دست خواهیم برداشت. اصل آسان گرفتن یعنی اینکه ما در حال بهبودی از بیماری اعتیاد هستیم، وضعیتی که ایجاب می کند بی وقفه مراقب خود باشیم. سخت نگیریم ولی جدی باشیم.

اصل آسان گرفتن پیشنهادی برای همه افراد در حال بهبودی و بخصوص تازه واردینی است که در روزهای نخست از درد فیزیکی در عذاب هستند و نمی دانند که بدون مواد مخدر چگونه خواهند توانست به زندگی ادامه دهند. این شعار به ما یادآور می شود که شرایط خود را درک کنیم و از خود انتظارات بیش از حد نداشته باشیم. این شعار به ما یاد می دهد که تنها کاری که امروز باید انجام دهیم این است که از مواد مخدر دوری و از هر آنچه که بهبودی ما را به خطر می اندازد پرهیز کنیم. ما می پذیریم که در برابر بهبودی خود مسئول هستیم و کارهای دیگر را می توانیم به آینده موکول کنیم.

در اینجا چند پیشنهاد و راهنمایی برای کمک به شما در اجرای اصل ” سخت نگیر ” ارائه شده است:

الف- بهبودی خود را با دیگران مقایسه نکنید: تلاش نکنید که در کمترین زمان ممکن بیشترین نتیجه را به دست آورید. سعی کنید درباره بهبود یافتن از بیماری اعتیاد یک دیدگاهی منطقی داشته باشید. باید بدانید  همواره کسانی هستند که در کارکردن به اصول 12 قدم و شرکت در جلسات از شما موفق ترند و کسانی نیز هستند که شما از آنها موفق ترید و به همین علت ارزیابی و قضاوت در باره بهبودی خود در مقایسه با دیگران کاری بیهوده است. در ضمن اگر تصور کنید که دیگران در کارکرد برنامه 12 قدم از شما موفق ترهستند خود را با خطر احساس ناامیدی و مصرف دوباره مواد مخدر روبرو خواهید کرد. بهبودی یک مسابقه نیست که برنده و بازنده داشته باشد و شما بخواهید از دیگران جلو بزنید. شما آنچه را که برای پاک باقی ماندن لازم است انجام دهید و به هیچ وجه به این اینکه دیگران چه می کنند و در چه وضعیتی قرار دارند توجه نکنید. پیشرفت و موفقیت در برنامه 12 قدم این نیست که به دیگران ثابت کنیم که برنامه بهبودی خود را به خوبی پیش می بریم. تا آنجا که در توان دارید برای بهبودی خود تلاش کنید و خود را موفق بدانید. روند بهبودی در افراد متفاوت است، بنابراین خود را با دیگران مقایسه نکنید.

ب- سلطه جو و مدعی نباشید: ما معتادان انسانهایی زود رنج، حساس، سرکش و به هر چیزی مظنون هستیم. اغلب معتادان افرادی سلطه جو هستند که می خواهند همه کارها را تحت کنترل خود درآورند. ما همواره مدعی هستیم که حق با ماست و می خواهیم کارها همانگونه که ما می خواهیم انجام شود و به همین علت همیشه باعث دلخوری اطرافیان خود می شویم. وقتی با چنین افکار و روحیه ای وارد جلسات می شویم دوست داریم به دیگران بگوئیم که برنامه خود را آنگونه که ما می خواهیم اجرا کنند. با این کار خود باعث می شویم تا در جلسات اختلاف پیش بیاید چون ما می خواهیم کارها آنگونه که ما می خواهیم انجام شوند. علت این طرز فکر، ناسازگاری و مغرور بودن ریشه در بیماری اعتیاد قرار دارد. این رفتارها هم دیگران را آزار می دهند و هم باعث آزردگی خود می شوند.

پ- از افراط کاری خودداری کنید: ما معتادان در کنترل کردن احساسات خود با مشکل روبرو هستیم و هیجان و ترس ما را از مسیر درست منحرف می کند. این احتمال وجود دارد که ما به ناگهان برای انجام کار تازه ای هیجان زده شویم و بدون در نظر گرفتن اولویت اول که بهبودی است، دست به کاری بزنیم که از عهده ما خارج است و در نتیجه احساس درماندگی و سرخوردگی در ما بوجود آید و بار دیگر به سراغ مواد مخدر برویم.

ت- زندگی خود را به نیروی برترتان واگذار کنید: در برنامه های 12 قدمی از خدایی که به آن باور داریم می خواهیم تا ما را در حل مشکلاتمان یاری دهد. همچنین با باور و اعتماد به خداوند، او به ما کمک می کند تا 12 قدم را انجام دهیم و برداشتن این قدمها ما را در حل مشکلاتمان کمک می کنند.

۱. دو یا سه نمونه از چگونگی عمل کردن به شعار سخت نگیر در رفتار، و کارهای روزانه خود را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که به این اصل عمل نکرده اید و نتایجی که خودداری از عمل نکردن به این اصل در پی داشته است را یادداشت کنید.

۴- گرسنگی، عصبانیت، انزوا، خستگی

گرسنگی، عصبانیت، انزوا و خستگی ازجمله عواملی هستند که ما را به سمت مصرف دوباره مواد مخدر سوق می دهند. در این مواقع ما درست فکر نمی کنیم در نتیجه آسیب پذیر شده و نمی توانیم از خود دفاع کنیم. بخشی از برنامه بهبودی ما یاد گرفتن این نکته است که به این گونه علامت ها توجه نشان دهیم و برای برآوردن نیاز های خود از راه های صحیح و حل این مشکلات تلاش کنیم. زمانی که به مصرف مواد مخدر سرگرم بودیم هیچ نیاز دیگری جز یافتن و مصرف کردن مواد مخدر نداشتیم و تنها چیزی که برای ما اهمیت داشتن همین کار بود. مواد مخدر بسیاری از احساسات ما را از میان برده بود و تنها احساسی که برای ما باقی مانده بود لذت نشئگی و سرخوشی بود و حتی این احساس نیز با مصرف فزاینده مواد مخدر به تدریج از میان می رفت. اما اکنون که ما در حال بهبودی به سر می بریم و به تدریج اموراتمان به حالت عادی برگشته و احساسات خود طبیعی خود را پیدا می کنیم باید به نیازهای انسانی خود توجه نشان دهیم. توجه نشان دادن به نیاز های انسانی بخشی از اصل مراقبت و احساس مسئولیت در قبال خود است. به بیان دیگر، هر زمان که احساس گرسنگی کردیم باید غذا بخوریم، عصبانیت خود را با کارکرد قدم چهارم یا صحبت کردن با راهنمای خود کنترل کنیم، انزوا و تنهائی خود را با رفتن به یک جلسه یا دیدن یک دوست در حال بهبودی برطرف کنیم و هر زمان که احساس خستگی کردیم بخوابیم یا استراحت کنیم. با انجام این کارها نه تنها به گونه صحیح با زندگی کنار خواهیم آمد بلکه می توانیم بازگشت خود به مسائل طبیعی انسانی را جشن بگیریم.

۱. دو یا سه نمونه از چگونگی عمل کردن به شعار ” گرسنگی، عصبانیت، انزوا، خستگی ” و برآوردن نیازهای خود در بهبودی را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که به این شعار عمل نکرده اید و پی آمدهای عمل نکردن به این شعار را یادداشت کنید.

 ۵- ساده بگیر

ما معتادان عادت داریم که کارها را پیچیده کنیم. ما مسائل کوچک و پیش پا افتاده را بزرگ نمائی کرده و سپس ذهن خود را به آن مشغول می کنیم یا اینکه کارهای متعددی را همزمان انجام می دهیم و از اینکه نمی توانیم حواس خود را متمرکز کنیم از خود گله می کنیم. با زیاده روی و افراط در کارها می خواهیم همه چیز از جمله کسانی که در اطراف ما قرار دارند هیچ عیب و نقصی نداشته باشند. اما وقتی کارها آنگونه که ما انتظار داریم پیش نمی روند مشکلات را بهانه قرار داده و دوباره به سراغ مواد مخدر می رویم. اصل “ساده بگیر” به ما یاد می دهد که توان و انرژی خود را روی بهبودی  متمرکز کنیم. اگر چنین حالتی برایتان پیش آمد حتما با راهنمایتان مشارکت کنید.

ما می توانیم با عمل کردن به اصل ” ساده بگیر ” از مغلوب شدن در برابر مسائل و مشکلات زندگی و از تلنبار شدن مشکلات بر روی دوش خود پیشگیری کنیم. برای مثال، می توانیم از انتظارات بی مورد درباره بهبودی ناگهانی و یکباره جسم و ذهنمان و برطرف شدن یک روزه آسیبی که از گذشته در وجود ما به یادگار مانده است، خودداری کنیم. به جای داشتن انتظارات بیش از حد از خود می توانیم توجهمان را به این نکته معطوف کنیم که به چیزی دست یافته ایم که ما را از مصرف مواد مخدر پاک نگه می دارد و باور داشته باشیم که برنامه 12 قدم به موقع بیماری ما را بهبود خواهد بخشید. در ضمن یاد می گیریم که انتظار و توقع دست نیافتنی از خود نداشته باشیم. انتخاب اهداف جاه طلبانه و بلند پروازانه از قبیل به دست آوردن شغلی بی نظیر، همسری کامل یا شادمانی بی وقفه و بیست و چهار ساعته چیزی جز پیچیدن نسخه ناامیدی و ناکامی نیست. به جای توقعات بیش از حد از خود، زندگی را آسان گرفته و به محدودیت های خود به عنوان یک انسان اعتراف خواهیم کرد و از زندگی که با بهبود یافتن ما از بیماری اعتیاد همراه است لذت خواهیم برد. سخت نگرفتن، رمز موفقیت در به دست آوردن بهبودی است چون به ما یادآور می شود که کیستیم، در چه موقعیتی به سر می بریم و در این لحظه از زندگی خود چه کاری از دست ما ساخته است و از انجام چه کاری ناتوانیم. این موضوع تمرین می خواهد.

برنامه 12 قدم روشی ساده برای بهبودی از اعتیاد است. این برنامه برروی چند اصل معنوی و روحانی بنا شده است که ما باید آنها را بپذیریم و در زندگی روزمره خود به آنها عمل کنیم. اما مساله اینجاست که ما کارها را سخت گرفته و پیچیده می کنیم و انواع بهانه را می آوریم تا ثابت کنیم به چه علت نمی توانیم این برنامه را به اجرا درآوریم یا آنرا درست اجرا کنیم. با این کار خود باعث می شویم تا از نعمت خلاص شدن از شر بیماری اعتیاد که اجرای برنامه 12 قدم می تواند برای ما به ارمغان آورد محروم شویم. اگر روال بهبودی خود را سخت نگیریم و توجه خود را بر یک موضوع یا بخشی از قدم های دوازده گانه متمرکز کنیم کاری هایی که ناممکن به نظر می رسند با انجام یک سری کارهای ساده، ممکن و عملی خواهند شد. در جلسات گفته می شود “بهبودی یعنی پیشرفت و نه رسیدن به کمال مطلوب”، در اصل بهبودی یک فرآیند است نه یک مقصد. این جمله در واقع نوشدارویی برای افکار بیمار ماست که همواره انتظار دارد کارها ایده آل و بدون عیب و نقص باشد.

۱. دو یا سه نمونه از چگونگی ساده گرفتن زندگی در حال بهبودی را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواقعی که روال بهبودی خود را سخت گرفته اید و پی آمدهای این سختگیری ها را در بهبودی یادداشت کنید.

۶- این نیز می گذرد

عمل کردن به اصل ” این نیز می گذرد” به ما کمک می کند تا بتوانیم افکار اعتیادی خود را مهار کرده و تا اندازه ای به زندگی جدید خود واقعیت و تعادل ببخشیم. بیشتر احساسات ما به ویژه در روزهای اول بهبودی حالت موقت و گذرا دارند، هر چند ممکن است در مواقعی این گونه به نظر نرسد. ممکن است شما از عوارض کرختی و خماری جسمی و روحی رنج ببرید. درد و عذابی که می کشید ممکن است آنچنان شدید باشد که تصور کنید هرگز از دست آن خلاصی نخواهد یافت و افکار شما تلاش خواهند کرد تا به شما چنین تلقین کنند که فقط مواد مخدر است که به دردهای شما التیام خواهد بخشید. با آنکه ممکن است در مواقعی برایتان بسیار سخت باشد، اما اگر به خود یادآور شوید که “این نیز می گذرد ” در آن صورت اضطراب و هراس شما کاهش پیدا کرده و خواهید توانست احساسات به شدت آزار دهنده را تحمل کنید. در چنین مواقعی ممکن است شما بیش از اندازه نسبت به خود مهربان و دلسوز باشید. باید به خود یادآور شوید که برای رهایی از چنگ اعتیاد است که چنین حالت هایی را تحمل می کنید. در برخی از مواقع وسوسه فکری و ویار و تمایل شدید به مصرف مواد مخدر ممکن است به شما غلبه کند و چنین تصور کنید که چاره ای جز مصرف مواد مخدر ندارید. به خود خواهید گفت که من هرگز از چنگ مواد مخدر خلاص نخواهم شد. اما به خاطر داشته باشید که شما امروز راه حل مشکل خود را پیدا کرده اید چون شما در جلسات در میان انبوهی از کسانی قرار دارید که همین درد و رنج را تجربه کرده و اکنون پاک هستند. کافی است که به خود بگوئید ” این نیز می گذرد “. اگر در جلسات شرکت کنید یا با راهنمای خود صحبت کنید این احتمال وجود دارد که وسوسه فکری و ویار شما برطرف شود.

در برخی از مواقع ممکن است با بمباران مشکلات زندگی روبرو شوید: مشکلات مالی و اقتصادی، فوت یکی از اعضای خانواده یا طلاق و درگیری با همسر و مشکلاتی از این قبیل که ممکن است برای ما تحمل ناپذیر باشند. ممکن است با خود بگوئید که من از عهده این همه مشکل بر نخواهم آمد و بخواهید برای فرار از این مشکلات به روشهای قدیمی و متداول خود یعنی مصرف مواد مخدر متوسل شوید. اما واقعیت این است که اکنون که شما از تاثیرات شیمیایی مواد مخدر پاک شده اید، هم احساسات خوب به سراغ شما خواهند آمد و هم احساسات بد و آزار دهنده. ممکن است شما داشتن احساس را فراموش کرده باشید یا نتوانید احساسات خود را تجزیه و تحلیل کنید. اما ابزارهایی که برنامه 12 قدم در اختیار شما قرار می دهد کمکتان می کند تا بتوانید با احساسات خود کنار آمده و با برخورداری از آرامش، از عهده مشکلات زندگی برآئید. این احتمال نیز وجود دارد که با خود چنین تصور کنید که حالا که من در حال بهبودی هستم دیگر زندگی نباید فراز و نشیب و بالا و پائین داشته باشد. اما زندگی افت و خیز های خاص خود را دارد و پستی و بلندی های زندگی در روزهای اول بهبودی ما حتی بیشتر از مواقع دیگر است چون ما سرانجام با پی آمدهای زندگی دوران اعتیاد خود روبرو شده ایم. در چنین مواقعی یاد آوری این شعار ساده یعنی ” این نیز می گذرد ” چشم اندازی وسیع در برابر دیدگان شما خواهد گشود. مهمترین مساله این است که شما با روبرو شدن با مشکلات زندگی به مصرف مواد مخدر روی نیاورده اید و همین بزرگترین دستاورد و معجزه به حساب می آید. و سرانجام اینکه با صداقت کامل از خود بپرسید که آیا مشکلات شما در بهبودی در مقایسه با مشکلاتی که در دوران اعتیاد داشته اید به یک اندازه جدی هستند؟ و یا اینکه اگر برای مقابله با این مشکلات به مصرف مواد مخدر روی بیاورید آیا این مشکلات از آنچه که هستند بد تر نخواهند شد؟ 

۱. دو یا سه نمونه از مواردی که هنگام مواجهه با مشکلات به شعار “این نیز میگذرد ” عمل کرده اید را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که به این اصل عمل نکرده اید و عواقب عمل نکردن به این اصل را یادداشت کنید.

۷- رها کن و به خدا بسپار

عمل کردن به این اصل در زندگی روزمره به شما کمک خواهد کرد تا اندکی از بار مشکلاتی که در راه بهبودی و همچنین زندگی بر دوش می کشید کاسته شود. با پی بردن به این واقعیت که شما نمی توانید برای همه مشکلات و مسائل زندگی راه حلی پیدا کنید و اینکه در برخی از مواقع لازم است که از خود فروتنی نشان دهید و بپذیرید که در برابر انبوه مشکلات ناتوان هستید و کاری از دستان برنمی آید متوجه خواهید شد که اگر قرار باشد برای همه مشکلات پاسخی وجود داشته باشد آن پاسخ از جانب خداوندی است که شما به وجود آن باور دارید.

برخی از ما در بهبودی خود برداشت درستی از اصل ” رها کن و به خدا بسپار ” نداریم . این اصل به این معنی نیست که دست روی دست بگذاریم و در گوشه ای بنشینیم و منتظر بمانیم تا خداوند همه مشکلات و نگرانی های ما را برطرف کند. بلکه باید هر کاری که از دستمان برمی آید برای حل مشکلات خود انجام دهیم. ما اقدامات لازم را معمولاً با عمل کردن به یکی از قدم ها انجام خواهیم داد و سپس از خداوند خواهیم خواست تا هر زمان که مناسب می داند نتیجه کارمان را به ما نشان دهد. با این کار خاطرمان آسوده خواهد بود که هر آنچه که لازم بوده و در توان داشته ایم انجام داده ایم. در چنین حالتی است که از اضطراب و نگرانی های بیهوده و آزار دهنده و ترس از آینده خلاص خواهیم شد و به خداوند توکل می کنیم تا برای زندگی ما برنامه ریزی کند. ما فقط حرکت کرده و تلاش خود را انجام می دهیم و بقیه کارها ونتیجه آنها را به خداوند می سپاریم.

 “راهنمایی خداوند را پذیرفته و با  خواست او نمی جنگیم”

۱. دو یا سه نمونه از مواردی که هنگام مواجهه با مشکلات به شعار ” رها کن و به خدا بسپار ” عمل کرده اید را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که به این اصل عمل نکرده اید و عواقب عمل نکردن به این اصل را یادداشت کنید.

۸- زندگی کن و بگذار زندگی کنند

شعار “زندگی کن و بگذار زندگی کنند” اصلی است که کلید آزادی ما و عدالت برای همگان محسوب می شود. اگر می خواهیم در خلال عمل کردن به برنامه 12 قدم و شرکت در جلسات و خارج از آن زندگی آرامی داشته باشیم باید چنین دیدگاهی را در برخورد با دیگران در پیش بگیریم. این اصل به ما یاد آور می شود که ما خدا نیستیم و نمی دانیم که بهترین کار برای هر کسی چیست. این دیدگاهی است که ما در دوره ای که مواد مخدر مصرف می کردیم از آن محروم بودیم و نداشتن همین دیدگاه بود که همواره ما را به سوی اختلاف و درگیری با دیگران سوق می داد. اما زمانی که وارد برنامه بهبودی می شویم و به تدریج خود را آنگونه که هستیم می پذیریم، همان احترام و ارزشی را که برای خود قائلیم برای دیگران نیز با وجود کاستی هائی که دارند و خطاهائی که مرتکب می شوند قائل می شویم. برای مثال، ما می پذیریم که دیگر افرادی که در جلسات شرکت می کنند حق دارند راهی که برای بهبودی خود مناسب می دانند در پیش بگیرند و اینکه هر یک از ما مسئول اشتباهات و کارهای خود هستیم و سر انجام اینکه ما در جایگاهی نیستیم  که برای بهبودی و زندگی دیگران تعیین تکلیف کنیم.

از شعار ” زندگی کن و بگذار زندگی کنند ” اغلب به عنوان اصل و قانون طلایی در جلسات برنامه 12 قدم یاد می شود. وقتی ما زندگی می کنیم و به دیگران نیز اجازه زندگی می دهیم در واقع رفتاری انسانی و فروتنانه در پیش گرفته ایم؛ چون از دیگران انتقاد نمی کنیم، درباره کسی قضاوت نمی کنیم و هیچ کس را محکوم نمی کنیم. با آگاهی کامل از کاستی ها و اشتباهات خود، به هیچ وجه در جهت کنترل کردن دیگران و وادار ساختن آنها برای همسوئی با شیوه زندگی و افکار خودمان تلاش نمی کنیم. نه خود را درگیر مشکلات و گرفتاری های دیگران می کنیم و نه برای برطرف ساختن مشکلات آنها پیش قدم می شویم، چراکه ممکن است که آنها از رهنمودها و نصیحت های ما آزرده خاطر شده و حاضر به شیندن آن نباشند. ما به شیوه زندگی دیگران احترام می گذاریم و برای شیوه ای که در بهبودی پیش گرفته اند ارزش و احترام قائل می شویم. اگر در برخورد با دیگران از خود مدارا نشان دهیم در آنصورت فرصت خواهیم داشت تا توجه خود را به بهبودی و ساختن زندگی بهتر برای خود صرف کنیم. عمل کردن به این اصل به ما کمک می کند تا به بسیاری از مناقشات و درگیری هایی که با آنها روبرو هستیم پایان دهیم و از بروز درگیری های تازه پیشگیری کنیم چون سرمان به کارخودمان گرم است و به دیگران نیز اجازه می دهیم تا آنگونه که می خواهند زندگی کنند. این یک عمل و عکس العمل است که نتایج آن را در زندگی حس خواهیم کرد.

عمل کردن به اصل “زندگی کن و بگذار زندگی کنند” در روز های اول بهبودی به ما کمک می کند تا توجه خود را بر روی بهبودی خودمان متمرکز کنیم. با عمل کردن به این شعار راحت تر می توانیم بپذیریم که از نوعی بیماری رنج می بریم که در برابر آن کاری از دستمان بر نمی آید و بر اساس آنچه که برای بهبودی خود لازم می دانیم زندگی می کنیم. با عمل کردن به این اصل، یاد می گیریم که به دیگران نیز که در جلسات انجمن های گمنام شرکت دارند اجازه دهیم آنگونه که می خواهند سفر خود به سوی بهبودی را پیش ببرند و در این میان ما نیز می توانیم از رهنمودها و تجربیات آنها استفاده کنیم. ما مسئول رفتار و مشکلات دیگران نیستیم ولی مسئول بهبودی و زندگی خود هستیم.

تعدادی از رهنمودهایی که می تواند در بهبودی و عمل کردن به اصل “زندگی کن و بگذار زندگی کنند” به شما کمک کند عبارتند از:

الف- از غیبت کردن و پشت سر دیگران حرف زدن خودداری کنید. (رعایت گمنامی) ب- از انتقاد و قضاوت کردن درباره دیگران پرهیز کنید. (قضاوت نکردن) پ- از تلاش برای تغییر دادن دیگران خودداری کنید.(کنترل نکردن) ت- خشم و نارضایتی خود را توجیه نکنید. (صبور بودن)

۱. دو یا سه نمونه از چگونگی اجرای اصل ” زندگی کن و بگذار زندگی کنند ” در برنامه بهبودی خود را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه نمونه از مواردی که این اصل را در برنامه بهبودی خود اجرا نکرده اید و پی آمد خودداری از این کار را یادداشت کنید.

 ۹- پیام رسانی 

این اصل در واقع جوهر و درونمایه روحانی انجمن های گمنام است و در عشق و خدمت به سایر معتادان در عذاب ریشه دارد. وقتی پبام بهبودی را به دیگر معتادان در عذاب می رسانیم، و یا به نحوی به جلسات انجمنمان خدمت می کنیم، نه تنها به حفظ بهبودی خود ما  کمک می کند، بلکه قدردانی خود از انجمنمان که در روزهایی که ما از اعتیاد در عذاب بودیم، به طور رایگان از ما حمایت نموده را نیز نشان می دهیم. با پیام رسانی به معتادان در عذاب یاد می گیریم که برای خود ارزش قائل شویم ، احساس دوستی و رفاقت کنیم و احساس کنیم به جامعه ای تعلق داریم که برای ما اهمیت قائل بوده و توجه نشان می دهد و این خود تمرینی برای زندگی جدیدمان است. نکته جالب این که هر چه به دیگران بیشتر کمک کنیم کیفیت بهبودی ما عمیق تر و استوار تر می شود. با متمرکز کردن فعالیت خود در کمک کردن به دیگران از حالت احساس دلسوزی به حال خود خارج می شویم. با خدمت کردن، در زمان حال زندگی می کنیم و به گذشته و آینده زندگی فکر نمی کنیم. قدر زمانی را که در اختیار داریم می دانیم و از این بابت سپاسگزاریم. احساس می کنیم در برخورد با مشکلات و مسائل از تعادل برخورداریم و روال بهبودی ما با استحکام و قاطعیت پیش می رود.

به عنوان کسی که به تازگی از اعتیاد پاک شده و وارد مسیر بهبودی شده ایم، ممکن است تصور کنیم که کمک چندانی از دست ما برای دیگران بر نمی آید اما چنین تصوری اشتباه است. بسیاری از ما که مدت هاست در حال بهبودی به سر می بریم از کمک ها و تجربیات تازه واردین استفاده فراوانی برده ایم چون آنها به ما یادآوری می کنند وقتی که تازه وارد بودیم در چه وضعیتی قرار داشتیم و اینکه چقدر فاصله کمی  با مصرف مجدد مواد مخدر داریم. در برخی از مواقع وقتی متوجه می شویم که تازه واردین چگونه با صداقت مسائل و مشکلات خود را با ما در میان می گذارند به یاد مسائل و مشکلاتی می افتیم که خود از آنها رنج برده ایم. به همین علت از برنامه ای که به رایگان برای بهبودی ما تدارک دیده شده است تا امروز زندگی شاد و آرامی داشته باشیم قدردانی می کنیم. ما به عنوان تازه واردین می توانیم بهترین کمک را در اختیار کسانی قرار دهیم که در وضعیتی مشابه وضعیت ما قرار دارند. در بسیاری از مواقع ممکن است چنین تصور کنیم کسانی که مدتی است در بهبودی بسر می برند، مصائب و مشکلات ما تازه واردین را درک نمی کنند. اما با درمیان گذاشتن مشکلات و دو راهی هایی که در آنها گرفتار شده ایم و تجربیاتی که با دیگر تازه واردین داشته ایم می توانیم بهترین کمک ممکن را در اختیار آنان قرار دهیم و در این میان خود نیز ازحمایت و پشتیبانی دیگران برخوردار شده و هویت پیدا کنیم.

۱. دو یا سه مثال از مواردی که به اصل ” پیام رسانی ” عمل کرده اید را یادداشت کنید. ۲. دو یا سه مثال از اینکه چرا و چگونه به این اصل عمل نکرده اید و پی آمده های آن را یادداشت کنید.

٤- نیازهای بهبودی

٤- نیازهای بهبودی

بعد از قطع مصرف و سپری کردن دوره خماری، اهداف زندگی ما معتادان به طور اساسی تغییر خواهد کرد. به این نتیجه می رسیم که اگر می خواهیم پاک باقی بمانیم و یک زندگی عاری از اعتیاد داشته باشیم لازم است که بهبودی خود را در اولویت زندگیمان قرار دهیم. در این قسمت پیشنهاداتی برای چگونگی در اولویت قرار دادن نیازهای بهبودی، و همچنین هشدارهایی جهت جلوگیری از بازگشت به اعتیاد، شرح داده شده است. بعلاوه یک نمونه برنامه هفتگی که با استفاده از آن می توانید به طور روزانه به نیازهای بهبودی خود عمل کنید، برای راهنمایی شما ارائه شده است.

• نیازهای بهبودی
• نیازهای جسمی
• برنامه هفتگی بهبودی

نیازهای بهبودی

پس از وارد شدن در جلسات انجمن های گمنام و اعتراف کردن به اینکه در برابر اعتیاد به عجز رسیده ایم، متوجه می شویم که کارهای بخصوصی وجود دارد که برای حرکت کردن در مسیر بهبودی و روش جدید زندگی باید به آنها بپردازیم. اولویت های زندگی ما باید تغییر کنند و به جای اینکه خود را مانند زمان مصرف برای تهیه و مصرف مواد مخدر به آب و آتش بزنیم باید هر آنچه که در توان داریم برای بهبودی خود انجام دهیم. اگر می خواهیم از بیماری اعتیادی که ما را اسیر خود کرده و بلاهای فراوانی که بر سر ما آورده است خلاص شویم باید کارهایی را که برای بهبودی ما ضرورت دارد بر هر چیز دیگری در زندگی اولویت دهیم. در ادامه پیشنهاداتی عملی جهت برآوردن نیازهای روزمره خود در روزهای نخست بهبودی برای کمک به شما ارائه شده اند.

۱. شرکت در جلسات

• جلسات انجمن های گمنام مکانهایی امن هستند که ما معتادان در آنجا از حمایت گروه برخوردار شده و خود را همانند دیگر کسانی می یابیم که از این بیماری رنج می برند. با شرکت منظم در این جلسات به ویژه در روزهای اول بهبودی بسیاری از نگرانی ها و ترس های ما درباره اینکه چگونه می توانیم بدون مواد مخدر زندگی کنیم تا اندازه ای از میان خواهد رفت. ما با کسانی آشنا می شویم که با عمل کردن به برنامه 12قدم در جهت بهبودی قدم برمی دارند؛ کسانی که در خلال فراز و نشیب ها و افت و خیزهای سفری که آغاز کرده ایم به ما کمک خواهند کرد. با برخورداری از این گونه کمک ها احساس تعلق خاطر و وابستگی به جلسات و کسانی که در آن شرکت می کنند در ما ایجاد خواهد شد و احساس خواهیم کرد در مسیری که در پیش گرفته ایم تنها نیستیم. احساس خواهیم کرد هستند کسانی که حرف ها و شرایط ما را درک کرده و از ما حمایت می کنند یعنی همان چیزهایی که احتمالاً به علت بیماری اعتیاد در زندگی خود از آنها محروم بوده ایم. بعلاوه با شرکت کردن در این جلسات افکار مخرب معتادگونه کمتر ممکن است بر ما غلبه کنند. اطمینان داشته باشید که افراد گروه همگی شما را درک خواهند کرد چراکه آنها هم روزی مانند شما بوده اند. سعی کنید که با معرفی کردن خود به افراد گروه با آنها ارتباط بر قرار کنید.

۲. یافتن یک راهنما

• راهنما یکی از اعضای انجمن های گمنام است که سابقه چند سال پاکی مداوم و تجربه کارکرد 12 قدم و بهبودی را دارد. راهنما به طور رایگان به ما کمک می کنند تا از چنگ اعتیاد رها شده و در مسیر بهبودی گام برداریم. علاوه بر این راهنما از ما برای کارکرد 12 قدم حمایت کرده و می توانند در همه مشکلات و ناراحتی هایی که در روزهای نخست بهبودی به آن دچار می شویم به ما کمک کند. سعی کنید یک راهنما برای خود پیدا کنید تا بتوانید در عمل کردن به برنامه 12 قدم از او کمک بگیرید. کلید و راه حل بهبودی ما از اعتیاد در 12 قدم نهفته است. ما می توانیم از دانش و تجربیات آنها برای غلبه بر هیجانات روانی مربوط به ترک مواد مخدر و همچنین از راه های عملی که برای دور ماندن از مواد مخدر پیشنهاد می کنند بهره بگیریم. بسیار خوب است که شما به چند جلسه سر بزنید و ببینید چه کسانی وجود دارند که مایلند راهنمای شما باشند. پیشنهاد می شود کسی را به عنوان راهنما انتخاب کنید که بتوانید با تجرباتش  ارتباط برقرار کرده و در عین حال بهبودی او برای شما جالب باشد. سعی کنید هر چه زودتر راهنمای مناسبی برای خود پیدا کنید. تفاوت میان داشتن و نداشتن یک راهنما، ادامه عذاب کشیدن از بیماری اعتیاد و بهبود یافتن از این بیماری است. در برنامه 12 قدم برای ما ضروری است که به یک نفر دیگر اعتماد کنیم.

۳. کارکرد 12 قدم

• برنامه 12 قدم راه حل بهبودی ما از بیماری اعتیاد است. هر چه زودتر کارکرد 12 قدم را شروع کنیم فرایند بهبودی ما نیز زودتر آغاز خواهد شد. برنامه های 12 قدم دقیقاً برای کمک کردن به ما جهت برخورد با تمامی جنبه های اعتیادمان طراحی و تدوین شده اند. این برنامه ها علاوه بر در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم درباره بیماری اعتیاد و ارائه راه حل بهبودی و اقداماتی که باید برای سامان دادن زندگی نابسامان خود اتخاد کنیم، ما را به سوی سر منزل مقصود یعنی بهبود یافتن از بیماری اعتیاد سوق می دهد. به خاطر داشته باشید نیازی نیست که برای کارکردن 12 قدم به خود فشار بیاوریم. هیچ قاعده و قانون خاص یا مهلت و برنامه زمانبندی شده مشخصی برای تکمیل و تمام کردن آنها وجود ندارد. هر کدام از ما تجربه خاص خود را در باره چگونگی کارکرد 12 قدم و معنا و مفهوم این برنامه برای خود داریم. شما می توانید به سادگی با قدم یک شروع کنید و پس از تجربه و ارزیابی قدم اول هر وقت که مناسب دانستید وارد قدم دوم شوید. 
• مهم این است قدم هایمان را آغاز کنیم چون با کارکرد 12 قدم است که در مسیر درست بهبودی قرار می گیریم یعنی درست درجهت مخالف بازگشت به اعتیادی که از آن در رنج و عذاب بوده ایم. گرچه منابع مختلفی درخصوص اعتیاد و برنامه های 12 قدمی وجود دارد؛ اما بهترین کار خواندن مطالب و نشریات رسمی است که به رایگان یا در مقابل وجوهی ناچیز در جلسات در اختیار ما قرار می گیرند. دراین نشریات اطلاعات فراوانی نه تنها درباره برنامه 12 قدم بلکه در خصوص کارهایی که باید انجام دهیم تا از مسیر صحیح بهبودی به ویژه در روزهای اول بهبودی منحرف نشویم وجود دارد. 12 قدم رمز پاک ماندن، و ابزاری برای رویارویی با مسائل زندگی است و به ما می آموزد که  چگونه بدون مصرف مواد از زندگی لذت ببریم.
• برای کسب اطلاعات بیشتر در باره قدم های دوازده گانه لطفاً به قسمت بهبودی با ۱۲ قدم  مراجعه کنید.

۴. پرهیز از خطر مصرف

• یکی دیگر از پیشنهادهای عملی و سودمند به ویژه در روزهای نخست، دوری کردن از هر چیزی است که به نوعی با مواد مخدر در ارتباط است (دوری از یار بازی، توپ بازی و زمین بازی). همه مکان هایی که ما برای مصرف مواد مخدر به آنجا می رفتیم، همه کسانی که با آنها مواد مخدر مصرف می کردیم یا هر چیز دیگری که مصرف مواد مخدر را به یاد ما می آورد مثل وسائل مصرفمان و خلاصه اینکه باید از هر چیزی که وسوسه و ویار جسمی در ما ایجاد می کند و سبب می شود تا دچار لغزش شده و بار دیگر به سراغ مواد مخدر برویم دوری کنیم. به خاطر داشته باشید که ما معتادان از نوعی بیماری که در اصل در فکر ما ریشه کرده است رنج می بریم. به دلیل این که افکار ما معتادان ناسالم و خراب است، در روزهای اولیه دوران بهبودی نباید اجازه دهیم که بهبودی ما به علت ارتباط با افراد، اماکن یا چیزهایی که مواد مخدر را به یاد ما می آورند به خطر بیفتد. با این وجود به خاطر داشته باشید که برنامه 12 قدمی به ما امید  می دهند که مجددا سلامت عقل خود را به دست می آوریم. باید بدانیم که اوضاع همواره این گونه باقی نخواهد ماند. برنامه 12 قدم به ما این وعده را می دهد که به محض بهبود یافتن، از وسوسه و اشتغال فکری رها می شویم و با عمل به برنامه 12 قدم می توانیم آزادانه به هر جا که می خواهیم برویم و با هر کس که می خواهیم ملاقات کنیم. بهتر است هیچگاه آنقدر احساس توانایی نکنیم که با مصرف کنندگان و فروشندگان مواد ارتباطی داشته باشیم چراکه ممکن است باعث وسوسه ما شده و منجر به مصرف مجدد مواد گردد.

۵. اجتناب از تغییرات عمده

• در جلسات برنامه 12 قدم به ما پیشنهاد می شود که در سال اول بهبودی هیچ گونه تصمیم مهمی در زندگی خود نگیریم. برای مثال، ناگهان تصمیم نگیرید که به نقطه ای دوردست در آن سوی دنیا مهاجرت کنید، از همسر خود جدا شوید، خانه یا شغل خود را تغییر دهید و یا مسائلی از این قبیل. این توصیه دو علت دارد؛ علت اول اینکه بیماری اعتیاد در سال اول بهبودی همچنان فعال است و افکار دیوانه وار ما تلاش خواهند کرد تا به بهانه ایجاد تغییری بسیار مهم و فوری در ظاهری زندگی ما، برنامه بهبودی را مختل کنند. باید از هر گونه اقدامی که باعث  شود توجه ما از تلاش برای تغییر دادن درون خودمان و بهبودی از بیماری اعتیاد به مسائل دیگری جلب شود خودداری کرده و این گونه مسائل را به آینده موکول کنیم. فراموش نکنید که اولویت اول ما پاکی و بهبودی است. علت دوم اینکه به دلیل رها شدن از شر مواد مخدر پس از یک دوره طولانی، درباره ایجاد تغییرات مهم در زندگی خود به شدت احساس شادی می کنیم و تصور می کنیم که باید بی درنگ تغییرات بزرگی را در زندگی خود ایجاد کنیم. به همین علت به جای متمرکز ساختن حواس و توجه خود به کارکردن 12 قدم و فراگرفتن روش جدید زندگی عاری از مواد مخدر، وقت و انرژی خود را صرف ایجاد این تغییرات خواهیم کرد. پیش از آنکه متوجه شویم و به خودمان بیائیم یک اتفاق رخ می دهد و متوجه می شویم که توان و ابزار لازم برای سامان دادن زندگی خود را در اختیار نداریم و به همین دلیل بار دیگر مصرف مواد مخدر را از سر می گیریم. در جلسات 12 قدم یک جمله معروف وجود دارد مبنی بر اینکه “اگر هر چیز دیگری به جز بهبودی خود را در راس قرار دهید نه تنها بهبود نخواهید یافت و فرصتی را که برای بهبودی به دست آورده بودید از دست خواهید داد بلکه زندگی خود را به تباهی کشانده و هر آنچه را که داشته اید از دست می دهید”.
• همچنین به ما پیشنهاد می شود تا در سال اول بهبودی از ایجاد رابطه احساسی مبنی بر عشق و عاشقی خودداری کنیم. علت این پیشنهاد نیز این است که همه حواس و توجه خود را به بهبودی جلب کنیم چون شروع کردن رابطه احساسی یکی دیگر ازحلیه ها و ترفندهایی است که بیماری ما تلاش می کند از طریق آن ما را از برنامه بهبودی بازدارد. علاوه بر این، ما به عنوان انسان هایی که از بیماری اعتیاد رنج می بریم مستعد مبتلا شدن به انواع دیگر اعتیادها نیزهستیم. اگر به اندازه کافی به برنامه 12 قدم عمل نکرده و دانش لازم را به دست نیاورده باشیم،  در آنصورت ممکن است بدون آنکه متوجه باشیم به اعتیاد دیگری همچون اعتیاد جنسی و روابط احساسی گرفتار شویم.        

۶. پرهیز از استرس

• تا آنجا که می توانید از کارها و مسائلی که ممکن است استرس و اضطراب ایجاد کند و شما را به مصرف مواد مخدر تحریک کند خودداری کنید. معمولاً در روزهای اول به شدت درگیر سم زدائی و رها شدن از اثرات جسمی و روانی ناشی از کنار گذاشتن مواد مخدر می باشیم. در این روزها  ریسک و خطر لغزش بسیار بالا است و باید بسیار مراقب باشیم و توجه خود را بر کارهایی که برای بهبودی ما در اولویت قرار دارند متمرکز کنیم. استرس و اضطراب های بیهوده می توانند منجر به ترس از آینده یا ترس از زندگی بدون مواد مخدر شده و باعث شوند برای نشان دادن این که همچنان شاد و سرخوش هستیم، مجددا کارهایی را انجام دهیم که در دوران مصرف مواد مخدر انجام می دادیم. اینها از جمله فشارهای بی موردی هستند که در سال اول بهبودی باید از آنها دوری کنیم. برخی از ما که پس از سال ها تلاش موفقیت اندکی به دست آورده ایم در مراحل اولیه بهبودی تلاش می کنیم تا عدم موفقیت خود در سال های گذشته را با انجام کارهائی که غیر منطقی و حتی در مواردی ناممکن به نظر می رسند جبران و تلافی کنیم. مثلاً به یک باره تصمیم می گیریم که به انسانی ایده آل و همسری کامل تبدیل شده و خود را به جایی برسانیم که همواره آرزوی ما بوده است. گرچه همه این گونه آرزوها و خواست ها قابل ستایش هستند و در پرتو تلاش و عمل کردن به برنامه 12 قدم می توان به آنها دست یافت، اما می توانند اضطراب و استرس بی مورد نیز در ما ایجاد کنند. باید توجه داشته باشید که بهبود یافتن فرایندی آهسته و تدریجی است و نه یک وضعیت  آیده آل و کمال مطلوبی که سریعا به دست بیاید. ایجاد اضطراب بر اثر انتظارات دور از ذهن و بلند پروازانه در روزهای اول بهبودی از دیگر عواملی است که ممکن است ما را به لغزش و روی آوردن مجدد به مصرف مواد مخدر سوق دهد. همچنین به گذشته نیز فکر نکنید چون این موارد هم باعث استرس و جنگ در افکارمان می شود. سعی کنید قبل از هر تصمیمی در مورد زندگیتان با راهنمایا دوستان بهبودی خود مشورت کنید.

نیازهای جسمی

• برطرف کردن مسائل و مشکلات جسمی بخشی از روند بهبودی ما را تشکیل می دهد. به احتمال زیاد در دوران اعتیاد بسیاری از نیازهای اولیه خود را نادیده می گرفتیم، به موقع غذا نمی خوردیم، نمی خوابیدیم و حمام نمی رفتیم؛ چراکه در آن زمان به تنها چیزی که فکر می کردیم تهیه و مصرف مواد مخدر بود. مواد مخدر به ما دستور می داد که چگونه زندگی کنیم و ما نیز چاره ای جز اطاعت و سر تسلیم فرود آوردن در برابرآن نداشتیم. اما اکنون که وارد مراحل اولیه بهبودی می شویم جسم و احساسات ما به تدریج بیدار می شوند. به تدریج متوجه می شویم که حالت عادی و طبیعی پیدا کرده ایم و احساس گرسنگی کرده و خواب آلوده می شویم. متوجه می شویم که به سلامت خود فکر می کنیم و از خود مراقبت بعمل می آوریم. ممکن است برای معاینه عمومی که آخرین بار دو سال پیش انجام داده ایم به مراکز پزشکی و درمانی مراجعه کنیم، یا برای درمان ناراحتی هابی که اکنون آنها را احساس می کنیم و ما را نگران ساخته اند به پزشک و دندانپزشک مراجعه کنیم. در زمینه مسائل جزئی تر ممکن است برای اصلاح موی سر خود که مدت ها پیش باید انجام می دادیم به آرایشگاه رفته و به سر و وضع و لباس خود نیز توجه نشان دهیم. این مسائل نشان می دهند که ما به نیاز های مادی و جسمانی خود پی برده ایم و به تدریج از تاریکی اعتیاد قدم به روشنائی گذاشته و در جهت بهبودی، و رسیدن به یک زندگی عادی و متعادل قدم بر می داریم.
• در روزهای اول بهبودی برای اینکه از نیازهای جسمی خود آگاهی و شناخت بهتری پیدا کنید سعی کنید انواع نیازهای جسمی خود را روی کاغذ بنویسید و آنها را برطرف کنید. این نیازها ممکن است موارد زیر را شامل شود: سه وعده غذا در روز، خوابیدن، حمام کردن، ورزش، تفریح و سرگرمی، گذراندن اوقات در کنار اعضای خانواده و دوستان و اموری از این قبیل. افزون بر این، راه هایی را نیز که می تواند به سلامت جسمی شما کمک کند از قبیل یاد آوری نیاز به استراحت در صورت سرما خوردن یا رفتن به دکتر در صورت بیمار شدن، یاد داشت کنید. همه این تدابیر و اقدامات در زمینه توجه و مراقبت از خود بخشی از روند بهبودی شما محسوب می شوند و نشان می دهند که شما مسئولیت بهبودیتان را شخصا به دوش گرفته اید و از خودتان مواظبت می کنید.

برنامه هفتگی بهبودی

• روشی که در روزهای نخست بهبودی به بسیاری از ما کمک کرده است تهیه یک برنامه هفتگی و برنامه ریزی برای زندگی جدید ما در دوران بهبودی است. بی تردید در ایامی که مواد مخدر مصرف می کردیم زندگی ما بسیار آشفته بود. به هیچ وجه زمان برای ما اهمیت نداشت و به هیچ یک از احساسات انسانی و نیاز های جسمی خود توجهی نداشتیم. زندگی می کردیم که مواد مصرف کنیم. اما اکنون که وارد بهبودی شده ایم باید یاد بگیریم که چگونه دوباره زندگی را از سر بگیریم، چگونه از خود مراقبت کنیم و به خود احترام بگذاریم؛ مسائلی که در دوران اعتیاد کاملا به دست فراموشی سپرده بودیم. اما ما می توانیم با نوشتن یک برنامه هفتگی یا روزانه تا حدودی به زندگی خود نظم و سر وسامان می دهیم. می توانیم بهبودی خود را در اولویت قرار داده و خود را پاک نگه داریم. با اجرای یک برنامه روزانه این احساس به ما دست می دهد که سفر خود در راستای بهبودی و زندگی بهتر را آغاز کرده ایم و در عین حال مانع از بروز افکار آزار دهنده ای می شود که همواره ما را به سوی زندگی گذشته خود که چیزی جز مصرف مجدد مواد مخدر نیست سوق می دهند. برنامه هفتگی هر روز به ما برای بهبودی انگیزه می دهد چون با داشتن برنامه متوجه می شویم کارهایی وجود دارد که باید انجام دهیم و اهدافی وجود دارد که باید به آنها دست پیدا کنیم. گرچه تهیه برنامه ای هفتگی درباره غذا خوردن یا به حمام رفتن ممکن است احمقانه به نظر برسد، اما بنویسید تا بدانید به عنوان انسانی در حال بهبودی فردی قابل احترام هستید و نیازهایی دارید که باید برآورده شوند. ضمنا این یک تمرین است که به مرور یاد بگیریم که همیشه در زندگی روزمره یک لیست اولویت برای کارهایمان داشته باشیم.
• اگر نتوانستید به همه برنامه خود عمل کنید زندگی را سخت نگیرید. به جای احساس سرخوردگی بهتر است برای کارهایی که انجام داده اید به خودتان امتیاز بدهید. فراموش نکنید برای هر کار مهمی که انجام می دهید برای مثال، برای یک روز پاک ماندن به خودتان امتیاز بدهید چراکه حتی یک روز پاک ماندن خود معجزه بزرگی برای ما معتادان است. این شعار برنامه زندگی بر مبنای “فقط برای امروز” است.
• شما می توانید با توجه به وضعیت بهبودی و نیازهای جسمی خودتان از جدول نمونه زیر استفاده کرده و یک برنامه هفتگی شخصی تهیه کنید. برای دانلود برنامه هفتگی در فرمت word که شما می توانید آنرا با نیازهای برنامه بهبودی خود تطبیق دهید روی لینک رو به رو کلیک کنید:  

٣- سم زدایی و خماری

٣- سم زدایی و خماری

در روزهای اول قطع مصرف و ترک اعتیاد، بسیاری از ما معتادان دچار عوارض خماری می شویم که می تواند بسیار سخت و دردناک باشد. در این قسمت پیشنهاداتی جهت آگاهی از عوارض خماری از جمله دردهای فیزیکی و نشانه های ذهنی آن برای کمک به معتادان ارائه شده است تا بتوانند با استفاده از ابزار بهبودی روزهای اول ترک اعتیاد را بهتر تحمل کرده و آن را سپری کنند.

• سازش با عوارض خماری
• راهکارهای تحمل خماری

بسیاری از ما معتادین در روزهای اول ترک اعتیاد از عوارض و پی آمدهای قطع مصرف مواد مخدر که خماری نامیده می شود رنج می بریم. ما به این علت که به بیماری اعتیاد مبتلا هستیم، برای داشتن یک زندگی عادی محتاج مواد مخدر هستیم. هنگامی که مقدار مصرف مواد مخدر را کاهش داده و یا مصرف آن را کاملا قطع می کنیم بدن و مغز ما به به اشکال مختلف و دردناکی به این کار واکنش نشان می‌دهند. چنین به نظر می رسد که تمام وجود ما فریاد برآورده و از ما می خواهد آن چیزی که به  آن وابسته شده و برای ادامه حیات خود به آن نیاز دارد را در اختیارش قرار دهیم. خماری حالتی است که اکثر ما معتادان هنگام دفع شدن سموم مواد مخدر از بدنمان به آن دچار می شویم. دچار شدن به این حالت نشان دهنده بهبودی تدریجی کارکرد بدن و بازگشت به حالت طبیعی و عادی آن است. نشانه های خماری شامل عرق سرد کردن، تپش قلب، اسهال، دل پیچه، استفراغ ، درد عضلانی، بی خوابی، بی اشتهایی، اضطراب، تندخویی و بی قراری است. فکر کردن به چنین عوارض دردناکی باعث می شود تا بسیاری از ما معتادان از قطع مصرف مواد مخدر ناامید شده و از خیر ترک اعتیاد بگذریم.

علاوه بر این، نمی توان انکار کرد که مصرف مواد مخدر به ما آرامش می دهد و برای بسیاری از ما حتی تصور زندگی بدون مواد مخدر نیز بسیار مشکل است. مصرف مواد مخدر با وجود همه مضرات و بدبختی هایی که در نهایت برای ما به جای می گذارد، به طور موقت باعث بوجود آمدن انرژی کاذب در ما شده و به عنوان تنها راهی که ما سراغ داریم، به ما کمک می کند تا مشکلات و مسائل زندگی را آسان تر تحمل کنیم.اعتیاد ما به مواد مخدر هم جنبه جسمی و هم جنبه روانی دارد و تنها راه پاک شدن و بهبودی از آن این است که خودمان امکان درمان و معالجه هر دو جنبه این بیماری را فراهم کنیم. ابتدا ذهن و روان ما باید یاد بگیرند که چطور بدون اتکا به مواد مخدر با زندگی کنار آمده و مسائل و مشکلات را تحمل کنند؛ و سپس بدن ما باید یاد بگیرد تا بدون نیاز به مواد مخدر فعالیت طبیعی خود را از سر گیرد. برای دستیابی به این هدف باید دوران دردناکخماری را تحمل کنیم تا بتوانیم بدون احتیاج به این گونه مواد زندگی عادی و سالمی را از سربگیریم. ما برای رسیدن به یک زندگی سالم و عاری از اعتیاد، شجاعانه تصمیم به قطع مصرف مواد مخدر گرفته ایم و اکنون در مرحله ای قرار داریم که باید مشکلات و سختی های آن را تحمل کنیم. فراموش نکنید که احتمالا سالیان زیادی از مواد مخدر استفاده کرده ایم و اکنون که هم جسم و هم روان ما به مواد عادت کرده اند به سادگی نمی توانند از آن دست بکشند.

با این حال همواره باید به خاطر داشته باشیم که علائم خماری موقتی و گذرا بوده و پس از مدتی از بین می روند. اینکه عوارض خماری چه مدت پس از قطع مصرف مواد مخدر از بین می روند به نوع ماده مخدر (و یا ترکیبی از مواد مخدر)، مدت زمان مصرف و توانایی جسمی ما بستگی دارد. باید شجاع باشیم و بدانیم خداوندی که ما را خلق کرده است، توانایی ترمیم و برطرف کردن آسیب های ناشی از مواد مخدر را نیز به بدن ما داده است؛ و سر انجام پس از مدتی بدون نیاز به مصرف هیچگونه مواد مخدری، بدن ما کاملا به حالت فعالیت طبیعی خود باز می گردد. به یاد داشته باشید که شما سال ها مواد شیمیایی و سموم مختلف را به بدن خود وارد کرده اید؛ و اکنون نیز برای دفع این سموم و بازگشت به حالت طبیعی به زمان نیاز دارید. در انجمن های گمنام شعاری وجود دارد که می گوید: “ما یک شبه معتاد نشده ایم و نباید انتظار داشته باشیم که یک روزه از شر اعتیاد خلاص شویم “.

نکته دیگری که ممکن است جهت تحمل عوارض خماری به شما کمک کند، این است که هزاران نفر از ما معتادان عذاب و درد خماری را تجربه و تحمل کرده ایم و اکنون به صورت روزانه در بهبودی به سر می بریم.  ابزارهایی که برای دستیابی به بهبودی به آنها نیاز داریم عزم و اراده، تمایل شدید برای پاک شدن از مواد مخدر، صبر و شکیبایی برای تحمل لحظات طاقت فرسا، ایمان و امید به کمک خداوند، کارکرد 12 قدم و شرکت در جلسات انجمنهای گمنام در خلال روزهای دشوار خماری است. با بهره گیری از این ابزارها و عمل کردن به این پیشنهادات، در برابر وسوسه های بیماری اعتیاد مقاومت نموده و در مسیر رسیدن به یک زندگی جدید عاری از اعتیاد و مواد مخدر قرار خواهیم گرفت.

سازش با عوارض خماری

در این قسمت پیشنهاداتی برای کمک به شما جهت کنار آمدن و غلبه کردن بر عوارض خماری، و همچنین تقویت اراده شما برای پاک شدن از مواد مخدر ارائه شده است.

 ۱. مراجعه به پزشک در صورت لزوم

بسیاری از ما معتادان برای درمان و سم زدایی لازم است که به مراکز درمانی مراجعه کنیم. در واقع برای برخی از ما قطع مصرف مواد مخدر و ترک فیزیکی اعتیاد باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. کاهش یا قطع یکباره مصرف مواد مخدر می تواند خطرناک بوده و به شوک، حملات قلبی و یا صرع منجر شود. بدن ما معتادان مزمن نسبت مواد مخدر مقاومت (تولرانس) پیدا کرده است و از لحاظ جسمی به شدت به آن وابسته شده است. ما به علت در اختیار نداشتن تخصص و اطلاعات لازم، قادر به ارزیابی میزان آسیب وارد شده به بدنمان نیستیم و نمی دانیم که چگونه می توانیم خود را از شَر مواد مخدر خلاص کنیم. شهامت و جسارت تصمیم گرفتن برای ترک اعتیاد و پاک شدن کار مهمی است؛ اما بهتر است این کار با مسئولیت پذیری و از روی عقل و منطق و با کمک گرفتن از افراد متخصص انجام شود.

در برخی از انجمن های گمنام این تصور غلط رواج دارد که هر کس به انجمن مراجعه کند می تواند به سرعت و به یکباره  اعتیاد خود را ترک کند.این تصور نادرست ممکن است از اینجا ناشی شده باشد که کمک گرفتن از بیرون از انجمن غیر ضروری بوده و می تواند ما را به سمت نوعی وابستگی دیگر هدایت کند. اما باید بدانیم برای بسیاری از ما معتادان که می خواهیم بهبودی پیدا کنیم، گرفتن کمک های پزشکی ضرورت دارد. مراجعه به مراکز درمانی برای دریافت کمک های لازم جهت ترک فیزیکی اعتیاد کاری بسیار رایج است. امروزه در بسیاری از نقاط جهان اعتیاد از لحاظ پزشکی نوعی بیماری محسوب شده و به عنوان یک بیماری تحت درمان قرار داده می شود. ما شجاعت و شهامت اعتراف کردن به اعتیاد و وارد شدن در مسیر بهبودی را داشته ایم، اما نباید به خاطر معتاد بودنمان مجازات شویم. ترک اعتیاد و قطع مصرف مواد مخدر بدون دریافت کمک های پزشکی کار قابل تقدیری نیست و باعث عذاب کشیدن بیشتر ما می شود. همین که صادقانه تلاش می کنیم تا از بیماری اعتیاد بهبودی پیدا کنیم و برای دریافت کمک جهت تحمل خماری به مراکز درمانی مراجعه می کنیم خود قدم مهمی  در مسیر بهبودی ما محسوب می شود. دریافت کمک از مراکز درمانی و متخصصان می تواند برای مراجعه ما به انجمن های گمنام نیز مفید باشد، چون بسیاری از ما به علت ترس از سختی های دوران خماری از ترک کردن اعتیاد خودداری می کنیم. باید همواره به یاد داشته باشیم که تنها شرط مورد نیاز برای عضویت در انجمن های گمنام تمایل به قطع مصرف مواد است. هیچ کس در جلسات انجمن حق ندارد ما را به علت مراجعه به مراکز درمانی جهت ترک اعتیاد مواخذه کرده و یا ما را مورد قضاوت قرار دهد. 

۲. پرهیز از سیکل مخرب اعتیاد

بیماری اعتیاد دارای یک چرخه یا سیکل باطل است. این بیماری که در ذهن و روح ما ریشه دارد همواره ما را به مصرف مواد وسوسه می کند، اما به محض مصرف، سریعا از کار خود پشیمان شده و احساس گناه می کنیم. سپس برای فراموش کردن و خلاص شدن از این  احساس گناه، مقدار بیشتری مواد مصرف می کنیم اما هرچه میزان مصرف ما بالاتر می رود احساس بدتری نسبت به خود پیدا می کنیم. این احساس در حقیقت جنبه روانی بیماری اعتیاد و ناسلامت عقل فرد معتاد را نشان می دهد. بر اثر همین عدم توازن فکری است که ما معتادان قادر به قطع مصرف مواد مخدر و ترک اعتیاد نیستیم؛ چراکه پس از مدتی پرهیز و قطع مصرف، افکارمان ما را قانع می کند که مشکل اصلی ما اعتیاد نیست و یا اینکه اگر دوباره شروع به مصرف کنیم، این بار خواهیم توانست به اراده خود میزان مصرفمان را کنترل کنیم. همه این افکار بر مبنای این تفکر هستند که اعتیاد یک بیماری نیست بلکه نوعی ضعف شخصیتی و یا رفتاری است که می توان با اراده خود آن را کنترل نمود. ولی باید بپذیریم که یک بیماری به هیچ عنوان ارتباطی با اراده و یا شخصیت ما ندارد و ما به هیچ عنوان قادر به کنترل آن نخواهیم داشت. بعلاوه با شروع مصرف مواد مخدر جنبه جسمی بیماری ما نیز آغاز شده و بدن ما برای حفظ کارکرد عادی خود به مصرف هر چه بیشتر مواد مخدر وابسته شده و دچار پدیده ویار می شود. این حالت ویار بارها و بارها تکرار می شود تا اینکه سرانجام بیشتر ما از زندان یا تیمارستان سر درآورده و یا بر اثر اعتیاد می میریم. مهمترین اقدامی که می توانیم برای درهم شکستن این چرخه باطل و ویرانگر انجام دهیم، خودداری کردن از مصرف مواد مخدر است؛ چراکه وقتی مصرف مواد را آغاز می کنیم، وارد چرخه شده و دیگر قدرت متوقف کردن آن را از دست می دهیم.

به عنوان معتادانی که با علائم و نشانه های خماری دست به گریبان هستیم باید ماهیت بیماری خود را بشناسیم. عذاب خماری هر چقدر هم که زیاد باشد، باید آن را تحمل کنیم؛ چراکه مصرف مجدد مواد مخدر باعث می شود تا چرخه ویرانگر دوباره از سرگرفته شود. اگرچه با مصرف مواد مخدر برای مدتی کوتاه از حالت خماری بیرون آمده و احساس آرامش می کنیم، اما تاوانی که بابت از سرگیری مصرف مواد پس می دهیم بسیار سنگین است چون امکان بهبودی خود را به تاخیر می اندازیم. بهتر است اینطور تصور کنیم که علائم خماری نشانه ای از تلاش روح و جسم ما برای درمان بیماری و به دست آوردن حالت طبیعی خودشان است. توجه داشته باشید که ما معتادان بیمارانی هستیم که تمایل داریم از اعتیاد بهبود پیدا کنیم و باید این موضوع  که ما انسان های بدی هستیم که می بایست مجازات شویم را از ذهن خود پاک کنیم. صبور بودن و مهربان بودن با خودمان می تواند کمک موثری برای تحمل دوره دردناک خماری باشد. 

۳. بدان خماری همیشگی نیست

در زمانی که دوران سم زدایی و خماری را می گذرانیم وسوسه و ویار ما برای مصرف مواد مخدر به اوج خود می رساند. نه تنها ذهن معتاد ما برای اثبات نیاز به مصرف مواد مخدر هزاران دلیل می آورد،بلکه جسم ما نیز بیقرار بوده و چیزی که به آن وابسته شده است را از ما می خواهد. اما باید بدانیم که این حالت روانی وحشتناک (میل شدید به مصرف مجدد) و دردهای جسمی ناشی از خماری، بخشی از روند سم زدایی است. بدن ما نه تنها خود را از شر سمومی  که به آن عادت کرده خلاص می کند،  بلکه تلاش می کند با عبور از این مرحله دردناک مجددا حالت طبیعی خود را به دست آورد. باید اعتراف کنیم که بهبود یافتن از اعتیاد یک فرایند طولانی است و به صبر و حوصله و تحمل نیاز دارد. همانگونه که در انجمن های گمنام گفته می شود: “ما یک شبه معتاد نشده ایم و نباید انتظار داشته باشیم که یک روزه از شر اعتیاد خلاص شویم “. به عبارت دیگر، ترک مواد مخدر به زمان نیاز دارد.

افکار معتادگونه ما از هر روشی برای متقاعد کردن ما به مصرف مجدد مواد استفاده می کنند، ولی باید بدانیم که علائم سم زدایی و خماری همیشگی نیست و سر انجام پس از مدتی از میان می رود. هر روز که از قطع مصرف مواد مخدر می گذرد ما یک روز به خلاص شدن از علائم خماری نزدیک تر می شویم. از سر گرفتن مصرف مواد برای کاستن از میزان دردی که از آن رنج می بریم ، باعث شروع مجدد همه این دردها خواهد شد. گاهی اوقات گفتن این موضوع به خودمان که عوارض خماری موقت است و سر انجام از بین خواهد رفت به ما کمک می کند تا این عوارض را راحت تر تحمل کنیم. علائم جسمی خماری به صورت موج به سراغ ما معتادان می آید. گاهی فقط برای چند دقیقه دچار لرز و عرق شدید می شویم و گاهی نیز این عوارض مدت زمان طولانی تری باقی می مانند. اما اگر به خودمان بگوییم که من این حالت ها را تحمل خواهم کرد و تسلیم آنها نخواهم شد در آنصورت در مدت زمانی کمتر از آنچه که تصور می کنید این عوارض از بین خواهند رفت. همین حالت در مورد جنبه های روانی و ذهنی خماری نیز صدق می کند. بی قراری، نگرانی، خشم و ترس همگی احساساتی هستند که در دوران خماری به سراغ ما می آیند. این گونه احساسات با آنکه به شدت آزار دهنده و عجیب به نظر می رسند اما چیزی جز احساس و این احساسات قدرت آن راندارند که ما را به مصرف مجدد مواد مخدر وادار کنند. مشکل ما معتادان این است که هرگز راهکارهای سالم و مثبت کنار آمدن با مسائل را یاد نگرفته ایم و نمی دانیم که چگونه باید احساسات خود را کنترل کنیم. ما در برابر دنیا بی تحرکی و سستی را در پیش گرفته ایم و مواد مخدر به ما کمک کرده است تا از ناملایمات و ناراحتی ها فرار کنیم. به همین علت طبیعی است که وقتی با درد و عذاب خماری روبرو می شویم می خواهیم با همان روش خودمان از آن خلاص شویم. اما به خاطر داشته باشید که اگر عذاب خماری را تحمل کنید، در آنصورت بهبودی و به همراه آن انواع احساسات خوب همچون احساس آزادی، لذت، و شادمانی نصیب شما خواهد شد که به شما در مسیر تحمل سختی ها و مشکلات یاری می رسانند.

 ۴. ایجاد یک سیستم حمایتی و حفاظتی

هنگامی که دچار خماری هستید باید از نزدیک شدن به مواد مخدر، افرادی که با آنها مواد مصرف کرده اید، و اماکن و یا وسایلی که مصرف مواد مخدر را به یاد شما می آورد جداً دوری کنید. این موضوع باید از سوی همه کسانی که در بهبودی به سر می برند رعایت شود اما کسانی که دوره سم زادیی را سپری می کنند لازم است با جدیت بیشتری آن را رعایت کنند. باید توجه داشته باشیم که بیماری ما با مشاهده آثار و نشانه های محیطی و روانی مربوط به مصرف مواد تحریک (وسوسه) می شود. قرار گرفتن در اماکنی که در آن مواد مخدر وجود دارد ما را به مصرف مواد تحریک کرده و اراده ما برای تحمل عوارض خماری را ضعیف می کند. در خلال این دوره می توانید به جای نشستن در خانه و لرزیدن و عرق کردن یا همنشینی با دوستی که مواد مصرف می کند، به جلسات انجمن های گمنام بروید. به یاد داشته باشید که تعداد زیادی از معتادانی که عوارض خماری را تحمل کرده اند در این جلسات حضور دارند؛ به همین دلیل شما نیز نباید از اینکه در حال خماری دیده می شوید احساس شرمندگی کنید چراکه هیچ کس قضاوت بدی درباره شما نخواهد کرد. در این جلسات هیچ چیز جز امیدواری، دلگرمی، محبت و حمایت دیگران نخواهید دید. حضور داشتن  در کنار افرادی که همین عذاب خماری شما را قبلا تجربه کرده اند می تواند به شما در حفظ اراده و تصمیم خود برای ترک اعتیاد کمک کند.

توجه داشته باشید که از این پس دیگر تنها نیستند و مجبور نیستند در تنهایی خود و در سکوت عذاب بکشید. اگر توانسته اید برای خود یک راهنما پیدا کنید، اگر توانسته اید برای خود یک دوست و یا یک همقدم پیدا کنید می توانید با آن ها تماس گرفته و از حمایت آن ها برخوردار شوید. گاهی همین که با کسی صحبت کنید و وضعیت خودتان را شرح دهید، به کاهش رنج و عذاب شما کمک خواهد کرد. در مقابل رفتن به سراغ مصرف کنندگان که چیزی جز مصرف مواد از شما نمی خواهند و تلاش می کنند تا با کشاندن دوباره شما به سمت مصرف مواد مخدر، از این احساس بد که خودشان همچنان معتاد هستند خلاص شوند بدون شک سبب خواهد شد تا شما بار دیگر مصرف مواد را از سر بگیرید. با کسانی که در برنامه دوازده قدم شرکت دارند معاشرت کنید، چون این افراد کسانی هستند که از جان و دل به شما کمک خواهند کرد. قرار گرفتن درکنار افرادی همچون اعضای خانواده که حمایتی از شما نمی کنند و درکی نیز از بیماری اعتیاد ندارند و احتمالاً شما را هم سرزنش می کنند روش خوبی برای این دوره حساس که شما کاملا آسیب پذیر هستید نمی باشد. برای اینکه بتوانید علائم خماری را بهتر تحمل کنید و خود را از شر مواد مخدر خلاص کنید باید مراقب خودتان باشید و از حمایت کسانی که کمکی از دستشان بر می آید برخوردار شوید. هیچگاه خود را امتحان نکنید و به اماکنی که در آن مصرف می‌کردید (زمین بازی) برنگردید.

۵. مبارزه با بیماری اعتیاد

اعتیاد یک بیماری بسیار حلیه گر، فریبکار و اسرار آمیز است. بیماری اعتیاد می خواهد تا ما را به همان وضعیت سابقی که به آن عادت کرده ایم و در آن احساس راحتی می کنیم بازگرداند. افکار ما به ویژه در دوره سم زدائی و خماری ممکن است به هم ریخته شود و تنها روزهای خوب مصرف را به یاد بیاورد. افکار معتادگونه تلاش می کنند تا ما را متقاعد کند که دوران اعتیاد هم چندان دوره بدی نبوده است و از ما می خواهد تا همه بدبختی ها و نابسامانی هایی که مصرف مواد مخدر بر سر ما و اطرافیانمان آورده است را فراموش کنیم. در این دوره ما باید بتوانیم با افکار معتادگونه خود مقابله کنیم و واقعیت بلاها و مصیبت هایی که اعتیاد برسرمان آورده است را به یاد بیاوریم.

اگر خماری حالت بسیار آزار دهنده ای پیدا کرد و جداً به این فکر افتادید که دوباره مواد مصرف کنید فقط برای یک لحظه با خودتان فکر کنید و ببینید با از سرگرفتن مصرف مواد مخدر چه وضعیتی برای شما پیش خواهد آمد. واقعیت این است که رنج و عذاب خماری پس از مدت کوتاهی از میان خواهد رفت اما با مصرف مواد مخدر نه تنها مشکلات و مصائب شما از میان نخواهند رفت بلکه سیکل ویرانگر بیماری بار دیگر از سر گرفته خواهد شد. مدتی طول نخواهد کشید که دو باره به همان نقطه شروع باز خواهید گشت، یعنی مشکلات شما بدتر از گذشته خواهد شد و این امکان نیز وجود دارد که شما دیگر امکان و شانس بهبودی را پیدا نکنید. بسیاری از معتادانی که برای تحمل رنج خماری به مصرف مجدد مواد روی آورده اند ، سرنوشتی جز مرگ نداشته اند.

وقتی که مصرف مواد را قطع کرده و از خماری در عذاب هستیم باید رفتاری کاملا صحیح و عاقلانه داشته باشیم تا بتوانیم این دوره دشوار را پشت سر بگذاریم. باید بدانیم که به چه دلیل تصمیم به ترک اعتیاد و پاک شدن گرفته ایم باید به خود یادآور شویم که خماری حالت موقت دارد و برای رهایی از چنگ اعتیاد چاره ای جز تحمل خماری نداریم چون خماری بخشی از روال پاک شدن جسم ما از سم مواد مخدر است. باید با خود مهربان و ملایم باشیم و اجازه دهیم تا این دوره سپری شود.

در دورانی  که از خماری رنج می بریم ممکن است تصور کنیم که نمی توانیم اعتیادمان را ترک کنیم. ولی واقعیت این است که جسم و روانی که خداوند به ما داده است بسیار قوی هستند و ما سر انجام بهبودی خود را به دست آورده و افراد سالمی خواهیم شد. وقتی که بر اثر خماری رعشه گرفته و عرق سرد سراسر بدن شما را پوشانده است، وقتی چهار ستون بدنتان بر اثر خماری درد می کشد، و شب هایی که حتی یک لحظه نیز نتوانسته اید بخوابید با خود بگویید درست است که عذاب می کشم اما در مسیر رهایی از اعتیاد قدم بر می دارم. از این پس دیگر اجازه نمی دهم که مواد مخدر بر من حکومت کند. من به اندازه کافی قوی هستم که همه این مشکلات را تحمل کنم و اجازه نخواهم داد تا این بیماری من مرا شکست دهد.

راهکارهای تحمل خماری

در این قسمت راه حل هایی عملی برای کمک به شما جهت تحمل عوارض خماری ارائه شده است:

۱. پذیرش وضعیت

بدترین کاری که ممکن است در هنگام خماری مرتکب شویم این است که خودمان را مجازات کنیم. ما به علت اعتیاد و تلاش برای ترک آن، هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روحی در عذاب هستیم و نباید حال بد خودمان را با خشمگین شدن و یاس و ناامیدی از اینکه چرا به چنین وضعیتی دچار شده ایم از آنچه که هست بدتر کنیم. در پیش گرفتن رفتاری ملایم و محبت آمیز نسبت به خودمان، – همانند رفتار با بیماری که از یک بیماری کشنده در عذاب است – به ما کمک خواهد کرد تا بپذیریم که ما نیز در حال بهبودی از یک بیماری کشنده هستیم که باعث شده تا جسم و روان ما مسموم شوند و اکنون دوره سم زدائی را می گذرانیم. به این ترتیب است که خواهیم پذیرفت خماری، بخش دردناکی از مراحل سم زدایی و بهبودی ما از بیماری اعتیاد است. با پذیرفتن این مسائل راحت تر می توانیم از راهکارهای مربوط به تحمل خماری استفاده کنیم. برای مثال اگر احساس بی قراری می کنید یا نمی توانید بخوابید، به سادگی بپذیرید که فعلا قادر به خوابیدن نیستید. ازجای خود بلند شوید به سراغ کاری مفید و سازنده بروید یا خود را با تماشای یک فیلم یا خواندن یک کتاب سرگرم کنید. این یک تکنیک مثبت روانشناسی بر مبنای اصول برنامه های دوازده قدمی است که به شما کمک می کند تا وضعیت فعلی خود را بپذیرید و به جای مقاومت کردن و جنگیدن با آن، کار مفیدی انجام دهید.

۲. پایبندی در انتخاب

زمانی که وسوسه و ویار مصرف مواد به سراغتان می آید و یک لحظه هم شما را به حال خود رها نمی کنند با صدای بلند فریاید بزنید “بس است”. توجه داشته باشید که این بیماری شماست که شما را به بازی گرفته و تلاش می کند تا شما را متقاعد کند که چاره ای جز مصرف مواد مخدر ندارید. به خودتان بگویید که من امروز از قدرت حق انتخاب برخوردارم و انتخاب امروز من این است که تحت هر شرایطی مواد مصرف نکنم. تاکید بر این نکته که من مجبور نیستم که مصرف مواد مخدر را انتخاب کنم به شما قدرت خواهد داد تا بیماری اعتیاد را که فکر می کنید شما را مغلوب خود کرده است شکست دهید.

۳. استفاده از حمایت

تحمل خماری کار دشواری است و به همین علت باید از همه سیستم های حمایتی خود استفاده کنیم. به راهنمای خود ، یا دوست و همقدم بهبودی خود تلفن کنید یا به جلسات انجمن بروید و یا به سراغ کسی بروید که احساس می کنید از شما برای ترک کردن مواد حمایت می کند. به خاطر داشته باشید که بیماری اعتیاد از جمله بیماری هایی است که نمی توان به تنهایی از آن بهبود پیدا کرد و برای مقابله با شرایطی که به تنهائی قادر نیستید از عهده آن بربیایید باید از دیگران کمک بگیرید.

۴. تجدید تصمیم

یاد داشت هایی تهیه کنید و آنها را در همه جای خانه تان و هر جای دیگری که ممکن است آویزان کنید تا همواره به یاد داشته باشید که به چه علت تصمیم به قطع مصرف مواد مخدر گرفته اید.بنویسید که اعتیاد چه بلاهایی بر سر شما آورده و شما را به کجا کشانده است. همه مصائب و بدبختی هایی که به علت اعتیاد تحمل کرده اید را روی کاغذ بنویسید تا هیچگاه فراموش نکنید که علت تصمیم شما برای ترک اعتیاد چه بوده است. این کار باعث خواهد شد تا اعتیادتان نتواند برای متقاعد کردن شما به مصرف دوباره مواد مخدر بهانه های بیهوده واهی بیاورد.

۵. صبر و بردباری

خماری همانند موج است، اول اوج می گیرد و اندکی بعد فروکش می کند. در زمانی که خماری در اوج خود قرار دارد و شما احساس می کنید که به شدت به مصرف مواد مخدر نیاز دارید برای چند دقیقه طاقت بیاورید و منتظر بمانید تا ویار و وسوسه مصرف مواد مخدر فروکش کند. به خود یادآوری کنید که این لحظات دردآور برای همیشه ادامه نخواهد یافت و نباید خود را تسلیم خواسته ها و احساسات زودگذر کنید. در این حالت چند نفس عمیق بکشید. بهتر است حواستان را بر موضوع دیگری متمرکز کنید و به مساله دیگری غیر از مواد مخدر فکر کنید چون از این طریق راحت تر می توانید عوارض خماری را تحمل کنید. روش ساده تحمل کردن و منتظر ماندن حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه برای سپری شدن حالت شدید خماری به بسیاری از ما معتادان کمک کرده است تا تسلیم افکار و احساسات خود نشویم و هنگام خماری به سراغ مواد مخدر نرویم.

۶. اتکا به خدا

از خدای خود بخواهید تا برای پاک شدن از مواد مخدر و تحمل خماری به شما کمک کند. ما فراموش می کنیم که خدای ما می تواند به ما کمک کند البته به شرط اینکه به خداوند ایمان داشته باشیم و از صمیم قلب از وی کمک بخواهیم. نیرویی برتر از خودمان وجود دارد که قدرت لازم را به ما می دهد و به ما برای اجرای تصمیم مهم و شجاعانه ای که گرفته ایم کمک خواهد کرد. برای افزایش نیروی روحانی و معنوی خودتان دعا، عبادت، یا مراقبه را فراموش نکنید. فهرستی از نعمت ها و فعالیت هایی که شما را به یاد خداوند می اندازد تهیه کنید. بسیاری از ما در دوره خماری به عبادت های روزانه یا ارتباط معنوی با خداوند روی آورده ایم و همین ارتباط به قوی تر شدن عزم و اراده ما برای ادامه راه جدیدی که برای بهبودی خود در پیش گرفته ایم کمک کرده است. دعا کن  

٢- ترک اعتیاد

٢- ترک اعتیاد

بسیاری از ما معتادان درک و شناخت صحیحی از ترک اعتیاد نداشته و تصور می کنیم که پاکی از اعتیاد تنها به معنی قطع مصرف مواد مخدر و یا اجتناب از رفتارهای معتادگونه ما است. با در نظر گرفتن این که اعتیاد یک بیماری مزمن و درمان ناپذیر است که جسم، ذهن و روح فرد معتاد را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بهبودی از آن نیز می بایست همه جنبه های زندگی وی را در برگیرد. بنا بر اصول برنامه های 12 قدمی، در این صفحه پیشنهاداتی ارائه شده است تا با آگاهی از این اطلاعات، کسانی که تصمیم به ترک اعتیاد دارند با اراده و توانایی بیشتری اقدام به برداشتن این قدم مهم در زندگی کنند.

• آیا بهبودی به معنی قطع مصرف است؟
• پیشنهادات روزهای اول ترک

 آیا بهبودی به معنی قطع مصرف است؟

• بسیاری از ما معتادان زمانی که سرانجام تسلیم شده و تصمیم به ترک اعتیاد می گیریم، تصور میکنیم تنها کاری که لازم است انجام دهیم قطع مصرف مواد است. اغلب ما به این نکته آگاه نیستیم که اعتیاد، یک بیماری چند بعدی است که به شدت بر ذهن و بدن ما تاثیر گذاشته است و به همین دلیل ممکن است فقط به سم زدایی و پاک سازی بدنمان از سموم مواد مخدر فکر کنیم. متاسفانه با فراگیر شدن بیماری اعتیاد در جامعه شاهد مکان هایی هستیم که با ادعای “معالجه و درمان سریع اعتیاد” مبالغ زیادی را از معتادان دریافت کرده و برای خود درآمدزایی می کنند. با این حال، حقیقت این است که اعتیاد، یک بیماری غیر قابل درمان بوده و مشابه سایر بیماری های مزمن تنها با استفاده از یک برنامه بهبودی روزانه قابل کنترل شدن است. بسیاری از ما معتادان به امید ترک سریع اعتیادمان به چنین تبلیغاتی اعتماد می کنیم، ولی به زودی متوجه می شویم که علیرغم استفاده از داروهای ترک مواد مخدر، دوباره مصرف خود را ادامه داده ایم و یا حتی اکنون به یک نوع ماده تاثیرگذار بر ذهن دیگر نیز اعتیاد پیدا کرده ایم. در خصوص بیماری اعتیاد باید آگاه باشیم که توجه صرف به جنبه های فیزیکی این بیماری کاری بیهوده است؛ چرا که جنبه های جسمی و فیزیکی اعتیاد به هیچ عنوان مشکل اصلی ما نیست و تنها یک  قسمت کوچک از بهبودی از بیماری اعتیاد است که باید مورد توجه قرار گیرد. نکته ای که باید همواره به یاد داشته باشیم، ماهیت و طبیعت بیماری اعتیاد و نحوه تاثیرگذاری آن بر ابعاد مختلف زندگی ما است. بر اثر بیماری اعتیاد طرز فکر ما ناسالم و غیر طبیعی می شود، عملکرد جسمی ما غیرعادی می شود، اخلاقیات را فراموش کرده، و همه ارتباطات خود با زندگی را از دست می دهیم. در این صورت برای برای بهبودی از جنبه های مختلف این بیماری، به یک برنامه بهبودی موثر و فراگیر نیاز خواهیم داشت.
• ما معتادان برای پر کردن خلاء درونی خود، همواره به دنبال راه حل هایی در بیرون از خودمان هستیم. برخی از ما برای به دست آوردن یک احساس خوب نسبت به خودمان و یا برای کنار آمدن با زندگی به مصرف مواد مخدر پناه می بریم، و برخی دیگر نیز برای فرار از زندگی به اعتیادهای رفتاری چون سکس، قمار و یا پرخوری روی می آوریم. اعتیاد ما به هر شکلی که باشد، صرفا نشانه ای از وجود یک مشکل اساسی در درون ما است؛ مشکلی که می تواند به واسطه طرز فکر نادرست و یا شخصیت معتادگونه ما به وجود آمده باشد. اساسا اگر ما مشکل اصلی خودمان را مورد توجه قرار ندهیم، حتی در بهبودی نیز همواره این احتمال وجود دارد که نوعی دیگر از اعتیاد را برای پر کردن خلاء درونی خودمان جایگزین اعتیاد قبلی کنیم.  به همین دلیل است گاهی برخی از معتادانی که در حال بهبودی از یک ماده مصرفی به سر می برند، برای کنارآمدن و رهایی از مشکلات  زندگی به اعتیادهای رفتاری روی می آورند. با این حال هنوز هم نباید امید خود برای بهبودی از این بیماری چندوجهی که اعتیاد نامیده می شود را از دست داد. تاکنون میلیون ها نفر از برنامه های 12 قدمی به عنوان موثرترین روش بهبودی استفاده کرده و از یک زندگی عاری از اعتیاد، در آرامش و آزادی بهره مند شده اند. برنامه های 12 قدمی ریشه اصلی مشکل اعتیاد را مورد توجه قرار داده و همزمان ابزارهای متعددی جهت حمایت از معتادان ارائه می دهند که همه جنبه های این بیماری را در بر می گیرد.  این برنامه ها که در سرتاسر جهان به صورت رایگان و در غالب انجمن های گمنام و جهت مقابله با یک نوع اعتیاد خاص برپا می شوند، چگونگی پاک شدن از بیماری اعتیاد و مهمتر از آن، چگونگی حفظ و نگهداری از این پاکی را به صورت  روزمره در اختیار ما قرار می دهند.
• با در نظر گرفتن ابعاد مختلف برای بهبودی از بیماری اعتیاد، اکنون که ما تصمیم به ترک اعتیاد گرفته ایم ممکن است احساس ترس کنیم و از خود بپرسیم  که از این پس چگونه می توانم بدون مواد مخدر زندگی کنم؟ بسیاری از ما سال ها با اعتیاد زندگی کرده ایم. عادت های ما با وجود مخرب بودن در وجود ما ریشه دوانیده و به بخشی از روش زندگی ما تبدیل شده اند و ما راه دیگری به جز اعتیاد که سال ها مشغول آن بوده ایم نمی شناسیم. در بسیاری از مواقع، حتی تصور زندگی بدون مواد مخدر یا رفتارهای معتادگونه هم لرزه به اندام ما انداخته و همین ترس باعث شده است تا به راه دیگری جز ادامه دادن اعتیاد فکر نکنیم. با خود فکر می کنیم چگونه خواهیم توانست از چیزی که توان و قدرت لازم برای تحمل زندگی را در اختیار ما قرار داده است دست برداریم. برای مدتی طولانی، اعتیاد ما به ما امر و نهی کرده و تعیین کرده است که چه کار کنیم، چه موقع بخوابیم، چه موقع غذا بخوریم،  چه موقع از خانه بیرون برویم، و با چه کسانی در ارتباط باشیم. ولی اکنون که تصمیم به ترک اعتیاد و بهبودی گرفته ایم، چگونه می توانیم بدون آن  زندگی را ادامه دهیم.
• زمانی که برای ترک اعتیاد و بهبودی از آن به جلسات انجمن های گمنام رجوع می کنیم، به ما گفته می شود که بر اثر بیماری اعتیاد افکار و رفتار ما حالتی غیرعادی و ناسالم پیدا کرده و زندگی مان غیر قابل اداره شده است و اگر قصد رهایی از این بیماری را داریم، نمی توانیم برای پیدا کردن راه حلی برای بهبودی از اعتیاد به افکارمان اعتماد کنیم. به ما پیشنهاد می کنند که برای پاک شدن نیاز داریم تا به یک قدرت برتر و نیرویی بالاتر از خودمان باور پیدا کنیم و با بهره گیری از حمایت و تجربیات معتادانی که در حال بهبودی هستند براساس برنامه 12 قدم عمل کنیم. رها شدن از شر اعتیاد و درک اینکه دیگر مجبور نیستیم خودمان برای درمان بیماری مان راه حل و چاره ای پیدا کنیم نعمت بسیار بزرگی برای ما است؛ چرا که احتمالا سالیان دراز برای خلاص شدن از این بیماری خود را به در و دیوار زده ایم ولی سرانجام راه به جایی نبرده ایم. برنامه های 12 قدمی و جلسات انجمن های گمنام زندگی تازه ای را به ما نوید می دهند. در این جلسات خواهیم فهمید که تنها نیستیم و به این نتیجه می رسیم که نه آدم بدی هستیم و نه ذاتاً مشکلی داریم بلکه انسان بیماری هستیم که قصد بهبود پیدا کردن از بیماری اعتیادمان را داریم. بسیاری از ما زمانی که متوجه می شویم اکثر  رفتارها و عادت های ما از این اعتیاد ریشه گرفته است، بار سنگین احساس شرم و عذاب از دوشمان برداشته می شود.
• جالب توجه اینکه برخی از ما در روزهای اول ترک اعتیاد ممکن است از اینکه دوست داشتنی ترین و در عین حال مخرب ترین عادت خود یعنی اعتیاد را کنار گذاشته ایم دچار حسرت و اندوه شویم. باید به این نکته اعتراف کنیم که اگرچه مواد اعتیاد برای مدتی به ما خدمت کرده است، اما هم زمان به عاملی برای ویران کردن ما تبدیل شده واختیار کل زندگی را از دستمان خارج کرده است. اگر پذیرفته ایم که به آخر خط رسیده ایم و در برابر اعتیاد درمانده و عاجر شده ایم، اکنون زمان آن است که با مواد مخدر و رفتارهای معتادگونه خداحافظی کنیم. ممکن است با خود فکر کنیم: از این پس زندگی بدون اعتیاد را چگونه خواهیم گذراند؟ مطمئن باشید که بسیاری از ما نیز با همین مشکلات و چالش ها روبرو بوده ایم، ولی با کمک برنامه 12 قدم و انجمن های گمنام، روش “فقط برای امروز” را آموخته و توانایی روبرو شدن با مشکلات و مسائل زندگی را بدست آورده ایم و اکنون از چنان آزادی و آرامشی در زندگی برخوردار هستیم که پیش از آن حتی در رویاهایمان نیز نمی توانستیم آن را تصور کنیم

پیشنهادات روزهای اول ترک

در ادامه پیشنهادات و رهنمودهایی بر مبنای برنامه های 12 قدمی ارائه شده است که زمانی که شما تصمیم به ترک اعتیاد گرفته اید، جهت غلبه بر بی قراری ها . خماری های جسمی و روحی  روزهای اول بهبودی به شما کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که اگرچه اطلاعات این قسمت با هدف پاک شدن شما از اعتیاد به مواد مصرفی ارائه شده است، با این حال اصول آن می تواند برای مقابله با سایر انواع اعتیاد مانند اعتیادهای رفتاری و یا برای اعضای خانواده معتادان نیز مفید باشد.

۱- بیماری اعتیادت را بپذیر

• به خاطر داشته باشید که: “ما انسان های بدی نیستیم، بلکه بیمارانی هستیم که می خواهیم بهبود پیدا کنیم”. گاهی کافی است  به خودمان یادآوری کنیم که از یک بیماری مرگبار رنج می بریم تا در برابر وضعیتی که داریم صبور و بردبار باشیم. همانگونه که یک بیمار را به خاطر احساس خستگی و نداشتن توان لازم برای انجام کارهای عادی سرزنش نمی کنیم،  خودمان را نیز نباید به خاطر در عذاب بودن از بیماری اعتیاد سرزنش کنیم. داشتن انتظار بیش از حد و تصور این که می توانیم سریعا اعتیاد را ترک کرده و سلامت خود را بازیابیم از جمله ترفندها و حیله هایی است که بیماری اعتیاد برای ضربه زدن به میل و اشتیاقمان برای بهبودی در پیش می گیرد. در واقع ما باید به خود افتخار کنیم که تصمیم به پاک شده از اعتیاد گرفته و چنین گام بزرگی برداشته ایم.
• به خاطر داشته باشید که بهبودی یعنی فرایند به دست آوردن سلامت. بهبودی تغییر و تحولی است که با عمل کردن به 12 قدم به دست می آید. پذیرفتن این که ما بیمار هستیم، نخستین و مهم ترین گامی است که برای آغاز پاک شدن از اعتیاد به ما کمک می کند. ما در واقع حق انتخاب داریم: می توانیم بپذیریم که بیمار هستیم و با کمک گرفتن از جلسات در راه بهبودی خود گام برداریم؛ یا اینکه با لجبازی و خشم در دام غم و دل سوزی به حال خود گرفتار شده و در نهایت مصرف مواد مخدر را از سر بگیریم. آنچه برای بسیاری از ما معتادان پیش آمده این است که از سرگیری زندگی جدید و بهبودی از اعتیاد تنها به شرطی امکان پذیر است که واقعیت بیمار بودن خود را پذیرفته و به آن اقرار کنیم.

۲- عوارض خماری را تحمل کن

• خماری زمانی رخ می دهد که ما یک باره مصرف مواد مخدر را قطع یا میزان مصرف آن را کاهش دهیم. به عبارت دیگر، بدن ما دچار شوک شده و به علت نرسیدن مواد شیمیائی که برای کارکرد عادی خود شدیدا به آن عادت کرده است؛ واکنش نشان می دهد. به همین علت است که نشانه های خماری در ما ظاهر می شود. گرچه همه ما دچار خماری نخواهیم شد اما خماری ناشی از ترک یا کاهش میزان مصرف مواد مخدر در بین کسانی که  تریاک و سایر مواد افیون دار را مصرف می کنند یا انواع مواد مخدر را با یکدیگر ترکیب کرده و مصرف می کنند؛ شایع است. درست است که خماری شبیه نوعی شکنجه روانی و جسمی است، اما معمولاً خطر جانی به همراه نداشته و در افراد مختلف بسته به نوع ماده مصرفی متفاوت است و البته با توجه به مدت زمان و شدت اعتیاد پس از مدتی فروکش می کند. با این حال توصیه می شود چنانچه در خلال ترک اعتیاد و سم زدایی بدن خود از مواد مخدر دچار کرختی و سستی جسمانی و درد شدید شد اید؛ حتما با پزشک مشورت کنید چراکه خماری یا کرختی جسمی می تواند خطرناک باشد.
• حقیقتی که به شما کمک می کند تا با خماری مقابله کنید؛ پذیرفتن این موضوع است که بدن شما به مواد مخدر عادت کرده است و در واقع خماری نشانه تلاش جسم بیمار شما، برای بازیابی مجدد سلامت خود می باشد. سپری کردن این دوره به یک اراده راسخ، صبر و شکیبائی زیاد، و همچنین تعهد به تحمل کردن سختی ها و عوارض خماری نیاز دارد. باید به یاد داشته باشیم که خماری برای همیشه دوام نمی آورد؛ بدن ما به تدریج خود را با وضعیت جدید سازگار کرده و به حالت عادی باز خواهد گشت. شاید دانستن این نکته که بیشتر اعضای انجمن های گمنام همین حالت ها و مشکلات را تجربه کرده و اکنون سلامت خود را به دست آورده اند برای شما دلگرمی باشد تا بدانید شما نیز باید این روزها را پشت سر بگذارید.

 ۳- با نوسانات خلقیت سازش کن

• تقریباً همه ما در روزهای اول ترک اعتیاد تغییر حالات شدید را تجربه کرده ایم. علت اصلی تغییر حالت ما این است که از رساندن مواد مخدر به بدن خود که به آن وابسته شده است خودداری کرده ایم. گرچه دچار شدن به چنین وضعیتی چندان خوشایند نیست، اما گام بزرگ برای شروع بهبودی ما محسوب می شود. مصرف مواد مخدر بر ذهن و مغز ما تاثیرات روانی و بیولوژیکی زیادی بر جای می گذارد و به همین علت است که ناچار هستیم افت و خیز و فراز و نشیب های شدید روحی و روانی را تحمل کنیم تا به تدریج تعادل لازم را به دست آوریم.
• در برخی از مواقع در دوران خماری وضع روحی و روانی ما آنچنان دچار نوسان می شود که نمی توانیم از عهده زندگی روزمره خود برآییم. ممکن است گاهی احساس بیش فعالی به ما دست دهد، زمانی بیش از اندازه احساس شادمانی کنیم، یا به شدت غمگین شده و هر لحظه دچار حالتی کاملاً متفاوت با لحظه قبل شویم. برخی از اوقات حالت روحی روانی ما باعث می شود قوای بدنی ما به شدت تحلیل رفته و دچار چنان کرختی و فرسودگی شویم که حتی قادر به بیرون آمدن از  رختخواب خود نیز نباشیم. لازم است به این نکته توجه کنید که این تغییر حالات شدید با گذشت زمان کاهش می یابد. به خاطر داشته باشید همانگونه که هنگام مراقبت از یک کودک بیمار با مهربانی و عطوفت با وی رفتار می کنید،  باید با خود مهربان بوده و در برخورد و ارزیابی خود صبور و بردبار باشید و بدانید که برای رهابی از چنگ اعتیاد به مهربانی و صبر نیاز دارید. به خود و برنامه 12 قدم امید داشته باشید. گرچه یک جدول زمانی قطعی برای پایان یافتن تغییر حالات شدید روحی روانی و برگشتن به حالت عادی وجود ندارد، اما تجربه اکثر ما نشان می دهد که با رفتن به جلسات انجمن های گمنام و کارکرد 12 قدم، معمولاً در پایان سال اول قطع مصرف مواد مخدر، این گونه حالات آزار دهند نیز از بین می رود و زندگی ما به روال معمول برمی گردد.
• نکته مهم این است که بدانید تغییر شدید حالت روحی و روانی نیز همانند سایر احساسات ما گذرا بوده و همیشگی نیست. بسیاری از ما معتادان زمانی که دچار حالت احساسی خاصی می شویم نگران شده و می ترسیم؛ چراکه به دلیل استفاده مداوم از مواد مخدر، برای مدتی طولانی با چنین احساساتی رو به رو نشده بودیم. به همین علت زمانی که دوره بهبودی را می گذارانیم از دچار شدن به این گونه احساسات ناراحت می شویم و این احتمال وجود دارد که بخواهیم از روشی که به آن عادت کرده ایم یعنی مصرف مواد مخدر استفاده کنیم؛ چراکه افکار معتادگونه راحت ترین راه یعنی مصرف مواد مخدر برای فرار از احساسات دردناک است را پیش پای ما می گذارند. با این حال بهتر است که در طی دوران خماری تلاش کنیم تا با در میان گذاشتن این گونه افکار و احساسات با سایر اعضای انجمن از شر آنها خلاص شویم و احتمال رجوع کردن به مواد مخدررا کاهش دهیم.
• در صورتی که بتوانیم احساسات خود را کنترل کنیم یا به بیان دیگر بتوانیم هر چند وقت یکبار به وجود این احساسات اعتراف کرده و با آنها کنار بیاییم، در ‌آن صورت گام بسیار بلندی در جهت بهبودی برداشته ایم. گاهی تنها با بیان کردن یک احساس و گفتن اینکه آری من غمگین، خشمگین یا وحشت زده ام، متوجه خواهیم شد به محض به زبان آوردن نوع احساسی که دچار آن هستیم آن احساس از میان می رود. بسیاری از ما با بازگو کردن احساسات خود به کسانی که همانند ما در دوران بهبودی هستند یا در جلسات شرکت دارند احساس آرامش می کنیم. تنها با گفتن اینکه در چه وضعیت روحی و روانی هستیم احساس آرامش به ما دست می دهد و یاد می گیریم که برای رها شدن از شر این احساسات لازم نیست که به مواد مخدر پناه ببریم. در واقع از این که توانسته ایم همانند انسان های سالم احساسات خود را بروز دهیم احساس لذت می کنیم. هر چند این احساسات در ابتدا شدید و آزار دهنده هستند، ولی معجزه ای که رخ داده آن است که ما دیگر تحت کنترل مواد مخدر نیستیم و به همین علت چنین احساساتی را تجربه می کنیم. افزون براین، عمل کردن به برنامه 12 قدم به ما این قدرت و توانایی را می دهد تا با هر احساسی مقابله کنیم. اکنون حق انتخاب داریم که در برابر هر احساسی چه واکنشی از خود نشان دهیم. می توانیم با مصرف مواد مخدر یا با رفتاری ویرانگر واکنشی منفی از خود نشان دهیم یا اینکه با کنترل کردن احساسات خود و ارزیابی و پذیرفتن این احساسات و در میان گذاشتن آنها با سایر کسانی که دوران بهبودی را سپری می کنند واکنش و رفتاری مثبت در برابر احساسات خود در پیش بگیریم. امروز ما می توانیم بین دو گزینه مثبت و منفی یکی را انتخاب کنیم.

۴- با افکار معتادگونه مبارزه کن

• پیشنهادات بهبودی بر مبنای برنامه های 12 قدمی رهنمودهای روزمره مفیدی در اختیار ما معتادان  قرار می دهند تا با استفاده از این اصول بتوانیم با افکار و اندیشه های مخرب که در روزهای اول ترک اعتیاد گریبان گیر ما می شوند مقابله کنیم. به خاطر داشته باشید که بیماری ما در جسم، ذهن و روانما اثر گذاشته و ریشه دوانیده است. جنبه روانی بیماری اعتیاد ماهیتی پیچیده و قوی دارد و در روزهای نخست ترک اعتیاد تلاش می کند تا کنترل و اختیار زندگی ما را بار دیگر به دست گرفته و ما را مجددا به سمت اعتیاد و بدبختی بکشاند.

۵- از حمایت جلسات استفاده کن

• جلسات انجمن های گمنام مکانی است که در روز های اول بهبودی از اعتیاد لازم است ما آنجا را خانه جدید خود به شمار آوریم. بدون برخورداری از حمایت سایر کسانی که دوره بهبودی را طی می کنند احتمال اینکه فریب اعتیاد را بخوریم ، یا به بیان دیگر جنبه روانی بیماری اعتیاد (وسوسه) ما را متقاعد کند که بار دیگر مصرف مواد مخدر را از سر بگیریم وجود دارد. بیماری اعتیاد در انزوا و تنهایی شدت پیدا می کند و به همین علت بهترین راه برای مقابله با این بیماری مشارکت و حضور در جلسات است. با حضور در جلسه در واقع در کنار کسانی قرار خواهیم گرفت که آنها نیز به بیماری اعتیاد مبتلا بوده اند و برای مشکل خود راه حلی یافته و به سوی بهبودی پیش می روند. اینجا مکانی است که می توانیم با کمک افرادی همانند خودمان از پس بیماری هایی به مراتب شدید تر از آنچه ما به آن مبتلا هستیم نیز برآئیم. با حضور در جلسه به آینده و بهبودی خود امیدوار شده و متوجه خواهیم شد که ما نیز می توانیم بهبود پیدا کنیم و همین موضوع است که ما را تشویق خواهد کرد تا به تلاش خود ادامه دهیم. بهترین مکان برای دست یافتن به این حمایت، جلسات انجمن های گمنام است و به همین علت است که برخی از انجمن ها توصیه می کنند که کسانی که به تازگی اقدام به ترک اعتیاد کرده اند، در نود روز اول قطع مصرف به طور مستمر هر روز در یک جلسه شرکت کنند. جلسات مکان هایی هستند که ما در آنجا پیام بهبودی را می شنویم. در آنجا به ما یادآوری می شود که در مسیری که برای بهبودی در پیش گرفته ایم تنها نیستیم و می توانیم بر وسوسه های که به سراغمان می آیند غلبه کنیم.

۶- به فرایند بهبودی اعتماد کن

• هیچ یک از ما معتادان یک شبه معتاد نشده ایم و به همین دلیل نباید انتظار داشته باشیم که یک شبه بهبود پیدا کنیم. به احتمال زیاد سال ها طول کشیده است تا جسم و ذهن ما به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده اند؛ در نتیجه مدت ها طول خواهد کشید تا جسم و فکر ما بتوانند حالت قبلی و سلامت خود را مجددا به دست آورند. التیام و بهبود یافتن از آسیب های جسمی و روانی ناشی از اعتیاد به زمان نیاز دارد. باید صبور بوده و با خود رفتاری آرام و محتاطانه داشته باشیم. باید به فرایند بهبودی اعتماد و اطمینان داشته باشیم و بپذیریم که برای پاک شدن از اعتیادمان و زندگی در بهبودی، باید به خودمان فرصت بدهیم. هدف اصلی برنامه های 12 قدمی فراهم آوردن ابزارها و امکانات لازم برای دستیابی افراد مبتلا به بیماری اعتیاد به سلامت، شخصیت کامل و انسانیت از دست رفته خود می باشد.اما برای تحقق این هدف باید صبر داشته باشند و روزانه به این برنامه عمل کنند. همان گونه که در جلسات گفته می شود، با کارکرد 12 قدم و استفاده از حمایت انجمن معجزه ای در زندگی ما رخ خواهد داد که فراتر از همه انتظارات مان است. بنابراین از معجزه غافل نباشید. یاس و نا امیدی به خود راه نداده و جلسات و برنامه 12 قدم را رها نکنید چراکه سرانجام در سایه تلاش هایتان از چنگ بیماری اعتیاد رهایی خواهید یافت.
• بدانید که تاکنون هزاران معتاد در سراسر جهان در سخت ترین شرایط و با گذراندن مصیبت های بیشمار توانسته اند با استفاده از 12 قدم یک زندگی جدید برای خود رقم بزنند و به صورت روزمره در یک زندگی عاری از اعتیاد و سرشار از امید و آسایش به سر می برند.